Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
2
Liệt tử hỏi Quan Doãn 967 [5] :
- Bậc chí đức lặn dƣới nƣớc mà không ngạt, đi trong lửa mà không bỏng, bay bổng lên trên vạn vật
mà không run sợ. Xin ông giảng cho tôi làm sao mà lại đƣợc nhƣ vậy?
Quan Doãn đáp:
- Nhƣ vậy là nhờ giữ đƣợc cái khí thuần hoá, chứ không nhờ trí xảo hay quả cảm. Ông ngồi xuống,
tôi giảng cho ông nghe. Hễ có hình dáng, thanh âm, khí sắc thì đều là sinh vật cả. Sinh vật khác nhau
ở đâu? Làm sao có vật này hơn vật khác đƣợc? Chỉ là nhờ không có hình sắc mà thôi. Nhƣng vật nào
không có hình sắc thì đạt đƣợc cảnh giới không biến hoá nữa. Đạt đƣợc cùng cực của cảnh giới ấy thì
không bị các vật khác khống chế nữa. Nhƣ vậy là đạt đƣợc cái trung độ 968 [6] , cái cƣơng kỉ vô
thuỷ vô chung, mà tiêu giao cảnh giới sơ thuỷ của vạn vật 969 [7] , hợp nhất bản tính, hàm dƣỡng
nguyên khí, trở về với cái Đức nguyên thuỷ mà cảm thông với tự nhiên. Một ngƣời nhƣ vậy bảo toàn
đƣợc thiên tính, tinh thần không suy tổn, ngoại vật làm sao xâm nhập mà làm hại ngƣời đó đƣợc?
Nhƣ trƣờng hợp ngƣời say rƣợu mà té xe, tuy bị thƣơng mà không chết. Xƣơng và khớp xƣơng cũng
nhƣ mọi ngƣời mà không bị hại nhƣ mọi ngƣời, là nhờ [say rƣợu] mà giữ đƣợc cái thần, lên xe đã
không biết, té xe cũng không hay. Tử sinh, kinh cụ không xâm nhập lòng ngƣời đó, cho nên tiếp xúc
970 [8] với ngoại vật mà không biết sợ. Kẻ nhờ rƣợu giữ toàn đƣợc cái thần mà còn nhƣ vậy, huống
hồ là ngƣời tự nhiên vô tâm. Thánh nhân hoà hợp với tự nhiên, nên không vật gì làm hại nổi.
Kẻ muốn phục thù không lẽ lại bẻ cây gƣơm 971 [9] của kẻ thù [vì cây gƣơm vốn vô tâm]; mà dù có
nóng tính, cũng không ai lại oán phiến ngói rơi nhằm đầu mình [vì phiến ngói vô tâm].
Theo đƣợc đạo [qui tắc] đó thì thiên hạ đƣợc quân bình, không có loạn chiến tranh, không có cái hoạ
chém giết. Không nên dùng trí tuệ mà truy cầu tự nhiên, cứ thuận theo bản tính mà ứng hợp với tự
