Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
quân loạn thần thì làm sao mà khỏi khốn khổ cho đƣợc. Chứng cớ là Tỉ Can bị moi tim đấy.
7
Khổng tử bị vây ở khoảng giữa hai nƣớc Trần và Thái, bảy ngày không ăn đồ chín, tay phải cầm một
cành khô gõ vào một khúc cây khô trong tay trái mà hát một khúc ca dao của Tiêu Thị1030[10]. Có
nhạc cụ mà không có tiết tấu, có âm thanh mà không có âm luật. Vậy mà tiếng gỗ với tiếng ngƣời
cũng làm cho những ngƣời chung quanh vui thích.
Nhan Hồi đứng ngay ngắn, chắp tay, liếc mắt nhìn thầy. Khổng tử sợ Nhan Hồi 1031 [11] tự mãn mà
tới nỗi tự đại, tự ái mà tới nỗi buồn cho mình 1032 [12] nên bảo:
- Anh Hồi này, an phận nhận tai hoạ của trời [không để cho nó làm thƣơng tổn tới mình] là điều dễ,
không nhận lợi lộc của ngƣời mới khó. Không có bƣớc đầu nào mà không phải là chung cục 1033
[13] . Việc ngƣời là việc trời đều nhƣ vậy. Ngƣời đƣơng ca hát đây là ai vậy?
- Con xin thầy giảng cho tại sao lại dễ an phận nhận tai hoạ của trời.
Khổng Tử đáp:
- Nhƣ đói khát, nóng lạnh, cùng khốn, đều thuộc vào sự vận hành của trời đất, phát hiện ra ở vạn vật,
ta chỉ nên thuận ứng những biến hoá tự nhiên là đƣợc. Bề tôi không dám trái lệnh vua, huống hồ là
chúng ta lại dám trái lệnh của trời sao?
- Còn nhƣ không nhận lợi lộc của ngƣời mới khó, là nghĩa làm sao?
- Một ngƣời mới đƣợc bổ dụng, tới đâu cũng đƣợc tiếp đón, tƣớc lộc tới hoài, những cái đó đều là
ngoại vật, không phải tự ngƣời đó có. Nhờ vận mạng ngẫu nhiên mà đƣợc vậy. Nhƣng quân tử thì
không ăn cƣớp, hiền nhân thì không ăn trộm, thế thì sao lại nhận tƣớc lộc ở ngoài tới [vốn không
