Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
dày, con báo vì có những vằn đẹp nên bị cái hoạ mắc bẫy, mắc lưới (bài 2).
Nhưng tác giả Sơn mộc còn tiến thêm một bước, bảo hữu dụng (có tài) thì gặp hoạ đã đành rồi, mà
vô dụng cũng gặp hoạ như con ngỗng không biết kêu tring bài 1. Chỉ có hạng người biết cùng biến
hoá với thời, không cố chấp theo một thái độ nào, lúc lên lúc xuống mà hoà đồng với vũ trụ” thì mới
khỏi bị hoạ (bài 1). Bài đó hay, có thể nói là phát huy được tư tưởng của Trang.
Luận về phương pháp xử thế, Nhân gian thế đưa ra tiêu chuẩn “hư” và “thuận”: hư tức là hư tâm
(bài 1), thuận tức là thuận theo thiên tính của mỗi người (bài 3).
Trong chương Sơn mộc này, tác giả lấy chiếc thuyền không có người (hư thuyền) làm tỉ dụ để giải
nghĩa “hư tâm”, tức vô tâm (bài 2); còn “thuận” thì được diễn trong bài 3: cứ để cho dân chúng tự
ý góp sức, không ép buộc, và bài 7: “ta chỉ nên thuận ứng những biến hoá tự nhiên là được”.
“Hư kỉ và thuận nhân” đó là phép xử thế của Trang, nhưng thuận nhân mà vẫn giữ được bản tính
của mình chứ không để cho sự vật sai khiến, trái lại thuận theo bản tính của vật chính là để sai khiến
vật. “Vật vật nhi bất vật ư vật” (bài 1) đó là một đặc sắc của học thuyết Trang tử.
Ngoài ra chương Sơn mộc còn khuyên ta đừng nghĩ tới danh (bài 4), lợi (bài 5), đừng theo đuổi
ngoại vật (bài 8) và đừng khoe khoang (bài 9).
Chú thích:
1039[1] Tiên vƣơng ở đây trỏ Vƣơng Quí và Văn Vƣơng đời Chu, còn tiên quân trỏ Chu công và Bá
Cầm nƣớc Lỗ.
1040[2] Tức Quảng Đông, Quảng Tây ngày nay.
