Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Chƣơng Canh Tang Sở cũng vậy.
Ảnh hưởng của Trang:
Bài 3: “Cổ nhân có người tri thức đạt tới cực điểm. Cực điểm đó ở đâu? Ở chỗ cho rằng thời sơ
khởi, vũ trụ chưa có vật: đó là điểm cực xa, cực cao mà tri thức đạt được, không thể thêm gì được
nữa. Hạng người thấp hơn cho rằng thời sơ khởi đã có vật, mà sự sinh đưa tới sự chết, chết là trở về
gốc: như vậy là có sự phân biệt rồi. Hạng thấp hơn nữa cho rằng sơ khởi là “không có”, rồi mới có
“sinh”, sinh không bao lâu thì chết” đã dùng những chữ và diễn gần đúng những ý trong bài 6 Tề
vật luận:
“Cổ nhân có người trí thức đạt được tới cực điểm. Cực điểm đó ở đâu? Ở chỗ cho rằng thời sơ khởi
vũ trụ chưa có vật: đó là điểm cực xa, cực cao mà tri thức đạt được, không thể thêm gì được nữa.
Hạng người thấp hơn cho rằng thời sơ khởi đã có cái gì đó, nhưng cái đó không nhất định. Hạng
thấp hơn cho rằng cái đó đã nhất định nhưng bảo không có thị phi (phải trái, xấu tốt).
Rõ ràng tác giả Canh Tang Sở đã mô phỏng Trang mà kém minh bạch, sâu sắc.
Cũng trong bài 3 Canh Tang Sở ấy, đoạn: “Như vậy, “không có” là cái đầu, sinh là phần thân thể,
mà chết là đốt cuối của xương sống. Ai biết rằng “có”, “không”, chết, sống chỉ là một thì tôi sẽ
đánh bạn với người đó” khiến ta nhớ tới đoạn đầu bài Đại tôn sƣ 3:
“Tử Tự, Tử Dư, Tử Lê, Tử Lai nói với nhau: “Ai coi sự hư vô là đầu, sự sống là xương sống, sự chết
là đốt cuối của xương sống; ai biết được sống chết, còn mất chỉ là một thì người đó là bạn của chúng
ta”.
Người sau gần như chép nguyên văn của người trước. Còn ảnh hưởng của Lão, ta thấy ngay trong
bài đầu, chép chuyện một môn đệ của Lão tử: Canh Tang Sở.
Tư tưởng phản đối hiền và trí trong bài ấy là tư tưởng của Lão hơn là của Trang:
“Đề cử nhân tài thì dân chúng khuynh loát nhau, nhiệm dụng hạng tài trí thì dân chúng sinh ra trá
nguỵ”. Câu ấy diễn lại ý trong câu “không trọng người hiền thì khiến cho dân chúng không tranh
nhau” (Đạo Đức kinh – chương 3) và câu “Trí tuệ gây ra sự gian trá lớn” (Đạo Đức kinh – chương
