Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
8
Trang tử bảo:
- Nếu mình tự thích ý đƣợc 1350 [18] thì đi đâu mà không thích ý? Nếu tự mình không thích ý đƣợc
thì dù đi đâu cũng không thích ý đƣợc. Lánh đời, từ bỏ hết thảy, nhƣ vậy có phải là từ chối trách
nhiệm của ngƣời trí sáng suốt và đức cao không? Kẻ nào [hi sinh cho vua] không lùi bƣớc trƣớc sự
sụp đổ (tai hoạ lớn), nhảy vào lửa mà không do dự, kẻ đó có biết rằng sự phân biệt vua tôi chỉ do
hoàn cảnh, hễ thời thế thay đổi thì không còn quí tiện, tôn ti nữa không? Cho nên bảo: “Bậc chí đức
không cố chấp”.
Trọng ngƣời xƣa mà khinh ngƣời nay, đó là thói của bọn học giả tầm thƣờng. Vì nếu theo nhãn quan
của đời Hi Vi mà xét đời nay thì chẳng là hời hợt nhƣ ngọn sóng ở mặt nƣớc ƣ?
Chỉ bậc chí đức là vui vẻ sống với ngƣời đồng thời mà không theo thành kiến của họ; thuận theo họ
mà vẫn giữ cá tính của mình, không học cái thuyết “trọng cổ khinh kim” của họ, thừa nhận ý kiến
của họ nhƣng không coi là ý kiến của mình.
9
Mắt mà trong suốt gọi là mắt sáng; tai mà nghe thấu thì gọi là tai thính; mũi mà đánh hơi mau thì là
mũi thính; miệng mà biết đƣợc các vị thì gọi là miệng “ngọt” 1351 [19] ; tâm mà thấu triệt đƣợc lí lẽ
thì là thông minh; thông minh mà đạt Đạo thì có Đức. Đừng cản trở Đạo, cản trở thì tắc nghẽn, tắc
nghẽn thì gây ra tai hoạ.
Vật mà biết đƣợc là nhờ hơi thở, hơi thở mà yếu thì lỗi không phải ở trời mà vì suốt ngày đêm, thiên
khí không lúc nào không thông. Hơi thở yếu là mình bít lỗ thông của nó.
Bào thai có hai lỗ trống 1352 [20] ; tâm nên hƣ không để dung nạp thiên cơ 1353 [21] . Nhà chật quá
