Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
1. Tƣ Mã Thiên trong Sử kí chỉ nói rằng Trang tử viết những chƣơng Ngư phủ, Đạo chích, Khư khiếp
để mạt sát Khổng tử chứ không hề bảo Trang tử viết Nội thiên. Điều đó có thể do Tƣ Mã Thiên
không khảo sát kĩ lƣỡng, không đủ chứng rằng Nội thiên không phải của Trang tử.
2. Cổ nhân thƣờng lấy mấy chữ đầu trong chƣơng để đặt tên cho chƣơng, nhƣ trƣờng hợp Luận ngữ,
Mạnh tử… rồi đời sau mới lấy ý chính trong chƣơng mà đặt tên, vậy Nội thiên phải xuất hiện sau
Ngoại và Tạp thiên, tức vào khoảng đời Hán, và không thể do Trang tử viết. Lẽ đó sai. Thời Chiến
Quốc, đã có nhiều nhà dùng ý chính để đặt tên chƣơng, nhƣ Tôn tử, Công Tôn Long, Khuất
Nguyên…, Mạnh tử chỉ là một ngoại lệ.
3. Lối chia tác phẩm thành Nội và Ngoại thiên bắt đầu từ đời Hán. Nhƣng Quản tử cũng chia ra
Ngoại ngôn, Nội ngôn; Hàn Phi tử cũng có Nội trừ thuyết, Ngoại trừ thuyết; vậy lối chia ra Nội,
Ngoại đã có từ đời Chiến Quốc rồi. Vả lại, dù lối chia đó xuất hiện từ thời Hán thì cũng chỉ chứng
minh đƣợc sự phân chia ra Nội, Ngoại bắt đầu từ đời Hán chứ không chứng minh đƣợc rằng Nội
thiên do một ngƣời đời Hán viết, không phải của Trang tử.
Nhƣng xét kĩ Nội thiên, chúng ta cũng phải nhận có vài chỗ khả nghi trong hai chƣơng Nhân gian thế
và Đại tôn sƣ, vì những lí do dƣới đây:
1. Nhân gian thế.
- Có sách bảo rằng bút pháp của chƣơng này không giống bút pháp sáu chƣơng kia vì chép toàn cố
sự. Tôi thấy lời đó không đúng: Nhân gian thế cũng có hai bài 6 và 9 dùng thể nghị luận; mà chƣơng
Đức sung phù gồm 6 bài thì 5 bài đầu là cố sự còn bài cuối là nghị luận. Vả lại, trong cố sự có thể có
nghị luận, trong nghị luận có thể đƣa cố sự vào. Nhƣ bài 5 và 6 Nhân gian thế, nếu gom làm một thì
có thể bảo là cố sự; nếu tách ra làm hai nhƣ tôi đã làm thì bài 5 là cố sự, bài 6 là nghị luận. Bài 8 và 9
cũng vậy, nếu gom làm một thì là cố sự; tách làm hai thì 8 là cố sự, 9 là nghị luận. Mà theo ý nghĩa
thì phải tách làm hai, không thể gom làm một đƣợc.
- Bài 1 chép rằng xƣa vua Nghiêu đánh các nƣớc Tùng Chi và Tƣ Ngao, mà bài 9 Tề vật luận lại bảo
vua Nghiêu muốn đánh các nƣớc Tông, Khoái và Tƣ Ngao. Không lẽ một ngƣời viết chỉ cách có mấy
mƣơi trang đã chép khác nhau nhƣ vậy. Vậy nếu Tề vật luận do Trang tử viết thì Nhân thế gian phải
do ngƣời khác viết. Lẽ này có thể chấp nhận đƣợc nhƣng không quan trọng lắm: có thể do ngƣời sau
