Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
thiên hạ đấy mà con cháu không có một miếng đất cắm dùi; Thang, Vũ làm thiên tử đấy mà đời sau
tuyệt diệt; nhƣ vậy chẳng do nắm đƣợc cái lợi lớn đấy ƣ?
Vả lại tao nghe rằng đời xƣa cầm thú nhiều mà ngƣời ít, cho nên dân mới phải làm ổ để ở mà tránh
chúng; ban ngày lƣợm hạt giẻ, trái “lật”, ban đêm ngủ ở trên cây, cho nên mới gọi là “thời ở trong ổ”
[Sào thị chi dân].
Đời xƣa, con ngƣời không có quần áo, mùa hè chất chứa cành cây để mùa đông đốt mà sƣởi, cho nên
gọi là “thời biết cách sống” [tri sinh chi dân]. Thời Thần Nông ngƣời ta ngủ ngon, sáng dậy thƣ thái.
Ngƣời ta chỉ biết có mẹ mà không biết có cha, sống chung với hƣu nai, cày ruộng mà ăn, dệt vải mà
mặc, không có ý hại lẫn nhau. Đó là thời Đức tuyệt cao.
Nhƣng rồi Hoàng Đế kém đức, giao chiến với Si Vƣu ở cánh đồng Trác Lộc, máu chảy tới trăm dặm;
Thang đuổi vua đi, Võ vƣơng giết Trụ. Từ đó về sau, kẻ mạnh ức hiếp kẻ yếu, đa số đàn áp thiểu số.
Từ Thang, Võ tới nay, chỉ toàn là bọn gây loạn thôi. Mà bây giờ mày muốn theo đạo vua Văn, vua
Võ, nắm ngôn luận trong thiên hạ để dạy đời sau. Mày bận áo rộng tay [áo của Nho sĩ], đeo cái đai
hẹp kia, dùng xảo ngôn và hành vi giả dối để mê hoặc bọn vua chúa trong thiên hạ, mà mong đƣợc
phú quí. Đạo tặc bậc nhất là mày đấy. Tại sao thiên hạ không gọi mày là thằng tƣớng cƣớp Khâu mà
lại gọi tao là thằng tƣớng cƣớp Chích?
Mày dùng lời ngọt ngào để dụ dỗ Tử Lộ theo mày; nó bỏ cái mũ cao, cây kiếm dài đi, theo học mày,
và thiên hạ đều khen Khổng Khâu biết ngăn bạo hành, cấm điều trái. Nhƣng rốt cuộc, Tử Lộ muốn
giết vua nƣớc Vệ mà thất bại, bị vua Vệ bằm thây làm mắm ở cửa Đông kinh thành; vậy là giáo dục
của mày lầm lẫn rồi.
Mầy tự hào là bậc thiên tài, thánh nhân ƣ? Mày bị đuổi hai lần ở Lỗ, bị trục xuất khỏi Vệ, bị khốn
đốn ở Tề, bị vây ở khoảng giữa Trần và Thái, khắp thiên hạ không còn chỗ nào để dung thân. Mày
dạy Tử Lộ mà khiến thây nó bị băm ra làm mắm. Nhƣ vậy là cái Đạo của mày không ích gì cho mầy
và cho ngƣời, có đáng cho ai nghe không?
Trên đời không ai đƣợc tôn sùng bằng Hoàng Đế, mà đức của Hoàng Đế cũng không hoàn toàn, gây
chiến ở đồng Trác Lộc, máu chảy trăm dặm. Nghiêu làm cha thì bất từ, Thuấn làm con thì bất hiếu,
