Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
không phải vì muốn đƣợc thiên hạ khen. Vua Nghiêu và vua Thuấn nhƣờng thiên hạ [cho Thiện
Quyển và Hứa Do], không phải vì yêu thiên hạ [muốn cho ngƣời có tài trị thiên hạ], mà vì không
muốn để cho cái hoa mĩ làm hại sinh mệnh của mình. Thiện Quyển và Hứa Do không nhận ngôi báo,
không phải là làm bộ từ chối, mà vì không muốn bận việc nƣớc mà hại cho mình. Bốn ông đó đều
biết tìm cái lợi, từ bỏ cái hại cho mình, mà thiên hạ khen là hiền. Họ hiền thật đấy nhƣng không phải
để cầu danh.
Vô Túc bảo:
- Muốn giữ cái danh thì phải chịu khổ về thân thể, từ bỏ những cái thú 1490 [25] , sống đạm bạc để
duy trì sự sống, nhƣ vậy có khác gì đau khổ dai dẳng mà không chết cho?
Tri Hoà đáp:
- Quân bình là phúc, hữu dƣ là hoạ, vật nào cũng vậy, mà hoạ lớn nhất là tiền của hữu dƣ. Bọn phú
gia tai ồn tiếng chuông, tiếng trống, tiếng sáo; miệng ngấy những vị thịt và rƣợu, những cái đó ảnh
hƣởng xấu tới ý chí, hoá ra bỏ bê công việc. Thực là loạn! Ăn tới nghẹn họng 1491 [26] , ì à ì ạch
nhƣ kẻ đội nặng mà leo núi. Đời gì mà khốn khổ! Tham tiền của mà bị nhục 1492 [27] , tham quyền
thì kiệt lực, ở không thì chìm đắm (trong sự nhàn cƣ), quen sung sƣớng đầy đủ thì hoá ra nô lệ [sự an
lạc]; những cái đó đều là bệnh tật cả. Muốn giàu có mà trục lợi thì mất tự do, nhƣ bị giam trong bốn
bức tƣờng mà không thoát ra đƣợc; tham quá, bao nhiêu cũng vơ, thật là nhục! Chứa chất của cài mà
không dùng đến, cứ ôm vào ngực, không chịu bỏ ra, thì lòng đầy phiền não, muốn kiếm thêm hoài,
không chịu ngừng, thật là rầu rĩ lo lắng. Kẻ giàu có thì ở trong nhà phải phòng thủ nghiêm mật, cất
nhiều lầu canh, nhiều hành lang, ra ngoài không dám đi một mình, sống chỉ những lo và sợ. Sáu cái
đó [loạn, khổ, nhục, bệnh tật, rầu rĩ, lo sợ] đều là những hoạ lớn trong thiên hạ, bọn phú gia quên đi
mà không để ý tới, đến khi tai hoạ xảy ra rồi mới dùng hết tâm tƣ, tiền của chỉ cầu đƣợc một ngày
yên ổn mà không đƣợc cho! Vậy đã chẳng đƣợc thanh danh, cũng chẳng đƣợc lợi lộc. Đem tất cả
tinh thần, sinh lực ra để tranh giành mà rốt cuộc nhƣ vậy, chẳng là mê hoặc ƣ?
NHẬN ĐỊNH
