Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
mà cuốn lên cao. Ai hô hấp mà thành nhƣ vậy? Ai vô sự mà hƣớng gió về phía này phía khác và làm
nó ngừng?”.
Một bài nữa lí thú về ý nghĩa và tài tƣởng tƣợng:
“…Nhà vua có biết con ốc sên không?... Trên sừng bên trái của nó có một nƣớc tên là Xúc, trên sừng
bên phải của nó có một nƣớc tên là Man. Hai nƣớc đó tranh đoạt đất của nhau hoài, số tử thƣơng tới
mấy vạn, khi quân một nƣớc bại tẩu thì quân nƣớc kia truy kích mƣời lăm ngày sau mới về”.
So với vũ trụ vô biên này, một quốc gia dù lớn nhƣ Nga hay Mĩ, cũng chỉ nhƣ nƣớc Xúc hay nƣớc
Man chứ khác gì? Hai tên Xúc và Man đó cũng có ý nghĩa lắm: Xúc có nghĩa là đụng chạm, tƣợng
trƣng cho một dân tộc xâm lăng, Man có nghĩa là man di.
Ngoài ra còn những bài nhƣ:
XIII.9: diễn cái ý kẻ biết thì không nói, kẻ nói thì không biết, mà sách chỉ là cặn bã của cổ nhân.
XIV.4: so sánh pháp độ đời xƣa với con chó rơm, dùng xong rồi thì liệng đi; vậy mọi truyền thống
đều vô thƣờng.
XX.8: mà các chính khách thời nào cũng nên nhớ: con ve hƣởng bóng mát mà không ngờ rằng con
bọ ngựa đƣơng rình nó; con bọ ngựa mãi rình con ve mà không ngờ rằng con chim khách cũng định
vồ nó; còn con chim khách bị Trang tử nhắm bắn mà không hay. Vật nào cũng mƣu hại lẫn nhau.
Đúng là hình ảnh các nƣớc chƣ hầu thời Trang tử và các cƣờng quốc ngày nay.
Những bài đó và nhiều bài khác nữa đều dùng bút pháp của Trang, tức thể ngụ ngôn để diễn những ý
thâm trầm, hàm súc, khi thì hoạt kê, khi thì có thi vị. Đó là phần cống hiến đáng kể nhất của Ngoại
và Tạp thiên; còn về triết thuyết, thì nhƣ trong phần III và IV chúng ta sẽ thấy, không có gì mới mẻ,
đặc sắc lắm.
Có hai bài nội dung và bút pháp khác hẳn các bài kia, nhƣ ở đâu lạc vào bộ Trang tử, tức bài XXXIII
(Thiên hạ) mà tôi giới thiệu ở trên và sẽ còn nhắc lại trong chƣơng sau nữa; với bài XII.14 mà tôi xin
trích dẫn lại đây đoạn cuối:
