Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
phải hiểu Khổng, Lão và cổ sử, cổ ngữ Trung Quốc,
phải suy nghĩ nhiều để tìm mạch lạc trong văn.
Còn thêm bốn điều khó này nữa:
phải tạm bỏ tinh thần lí luận của ta đi, rán dùng trực giác để tìm hiểu Trang, nhƣ Trang khuyên khi
tìm hiểu đạo,
phải bỏ thành kiến của ta đi, dùng ngay lời của Trang mà giảng Trang,
phải “bất cầu thậm giải” nhƣ Đào Tiềm nói (trong Ngũ liểu tiên sinh truyện), nghĩa là đừng thâm cứu
chi tiết, chỉ cốt nắm vững đại ý thôi; chẳng hạn muốn tìm hiểu quan niện của Trang về sinh tử, ta chỉ
cần nhớ rằng Trang đã “tề vật”, “tề sinh tử” thì tất coi sinh cũng nhƣ tử, tử cũng nhƣ sinh, còn sống
thì hƣởng hết tuổi trời, lúc nào chết thì cứ thản nhiên chấp nhận; vậy nếu trong Ngoại, Tạp thiên,
ngay cả trong Nội thiên nữa, có chỗ nào khen chết là sƣớng, chê sống là khổ, ta có thể gạt bỏ đi, vì
đó không phải là chủ trƣơng của Trang; có thể trong một hoàn cảnh nào đó, vì một lí do nào đó
Trang phải nói thế; huống hồ không phải bài nào trong Nội thiên cũng đáng tin cả, đừng nói chi tới
Ngoại và Tạp thiên.
quan trọng nhất là phải nhận định đâu là chân, đâu là nguỵ trong mấy trăm bài của toàn bộ, chứ
không phải chỉ nhận định tổng quát từng chƣơng mà thôi.
Công việc này rất khó nhƣ chƣơng trên đã nói. Trong tất cả các tác phẩm lớn về triết học thời Tiên
Tần, không có bộ nào nhƣ Trang tử, hỗn tạp cả về nội dung lẫn hình thức. Tôi chỉ tin ba chƣơng đầu
Nội thiên: Tiêu dao du, Tề vật luận, Dƣỡng sinh chủ là hoàn toàn của Trang, chƣơng Ứng đế vƣơng
cũng có nhiều phần chắc là của Trang, còn ba chƣơng Nhân thế gian, Đức sung phù, Đại tôn sƣ, chỉ
đáng tin già nửa thôi.
Tuy nhiên, vì không có chứng cứ gì chắc chắc, và cũng vì bảy chƣơng đó tƣ tƣởng liên lạc thành một
hệ thống, nên hầu hết các học giả tạm coi cả Nội thiên là của Trang.
Trong chƣơng sau, xét học thuyết của Trang tôi cũng dùng cả bảy chƣơng đó, chỉ trừ vài ba bài trong
