Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Đặc biệt là Liệt tử chủ trƣơng rằng “ngƣời nào hoà đồng với vạn vật thì hoá đồng với vạn vật, vạn
vật không là thƣơng tổn, trở ngại đƣợc mình mà có thể xuyên vô kim thạch, đi trong nƣớc lửa”. (bài
II.12 – tr. 129). Trang cũng bảo các thần nhân ở núi Cô Dạ hoà đồng đƣợc với vạn vật nên không có
vật gì làm hại họ đƣợc, xuống nƣớc không chìm, vô lửa không cháy. (bài 3 chƣơng Tiêu dao du).
Chƣơng XXXIII trong Trang tử có một tài liệu quan trọng, tóm tắt các triết thuyết từ thời Khổng Tử
tới đời Trang tử: Khổng, Mặc, Tống, Kiên, Doãn Văn, Bành Mông, Điền Biền, Thận Đáo, Quan
Doãn, Lão Đam, Trang Chu, Huệ Thi 58 [4] .
Tác giả có thể là một ngƣời nào trong phái Trang, đề cao Trang hơn Lão, bảo: “Đạo đức của Trang
sung mãn không biết tới đâu là cùng, trên thì tiêu dao với trời đất, dƣới thì làm bạn với những ngƣời
vƣợt lên trên sự sinh tử, không phân biệt đâu là thuỷ, đâu là chung nữa. Sự nhận thức của ông về căn
bản của đạo thuật đã quảng bác lại thông đạt, thâm viễn; tôn chỉ của ông là đạt đƣợc Tự nhiên và hoà
hợp với Tự nhiên”.
Nhƣng khi đƣa ra uyên nguyên của mỗi học thuyết, thì tác giả có lẽ theo một nguyên tắc nào đó,
không cho biết rõ nhà nào chịu ảnh hƣởng của nhà nào, mà chỉ nói một cách bao quát, mơ hồ rằng
mỗi nhà đã suy diễn thêm một chủ trƣơng đã có từ trƣớc. Nhƣ về Trang tử, tác giả viết:
“Thanh tĩnh, vô hình mà biến hoá hoài. Sống ƣ? Chết ƣ? Trời đất chỉ là một ƣ? Thần minh đi đâu?
Ngƣời ta mang nhiên (không biết gì cả) đi về đâu? Rồi hốt nhiên tới đâu? Vạn vật bao la trong vũ trụ
mà không có vật nào đáng cho ta qui về cả. Đạo thuật của cổ nhân có chủ trƣơng đó. Trang Chu
đƣợc nghe thuyết đó thấy thích rồi diễn (ra)…”.
“Cổ nhân” đó là ai? Tác giả không cho biết. Còn “chủ trƣơng” tác giả nói đó một phần có thể là của
Lão, một phần có thể là của Liệt, một phần (Ngƣời ta đi về đâu? Rồi hốt nhiên tới đâu?) có thể là của
những ngƣời thắc mắc về nguồn gốc cùng cứu cánh của vũ trụ, vạn vật mà những ngƣời này chắc là
đã xuất hiện từ khi loài ngƣời biết suy nghĩ, trƣớc cả Lão Trang cả vạn năm?
Trái lại, đoạn 6 cũng chƣơng XXXIII sẽ xét học thuyết của Bành Mông, Điền Biền và Thuận Đáo lại
vô tình cho ta biết về uyên nguyên học thuyết của Trang.
