Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
điểu” để bay ra ngoài vũ trụ và tiêu dao ở chỗ hƣ vô tịch mịch, trong cõi khoáng đãng, sao anh lại
đem cái việc trị thiên hạ ra làm bận lòng ta!
Thiên Căn gặn hỏi nữa. Ngƣời-không-tên đáp:
- Anh rán tập cho lòng anh điềm đạm, thần khí anh điềm tĩnh, cứ thuận theo tính tự nhiên của vật,
đừng có một chút tƣ ý, nhƣ vậy thiên hạ sẽ thái bình”.
Ngƣời-không-tên đó chính là Trang. Ông muốn tiêu dao, không chịu cảnh bó buộc, luồn cúi ở triều
đình, nhƣng ông cũng chỉ cách trị thiên hạ cho các vua chúa đƣơng thời vì ông cho rằng chủ trƣơng
hữu vi của họ hỏng bét.
“Điềm tĩnh, cứ thuận theo tính tự nhiên của vật, đừng có tƣ ý”, hàng chữ đó tóm tắt đƣợc hết tƣ
tƣởng chính trị của ông. Tƣ tƣởng đó, ông chịu ảnh hƣởng của Lão và của Liệt. Lão là ngƣời đầu tiên
đƣa ra chính sách vô vi. Trong Đạo Đức kinh chúng ta thấy hai chữ “vô vi” đƣợc lập đi lập lại trên
chục lần:
. Theo thái độ vô vi thì không việc gì là không tốt đẹp (Vô vi tắc vô bất trị - chƣơng 3).
. Thánh nhân theo thói vô vi mà xử sự (Thánh nhân xử vô vi chi sự - chƣơng 2).
. Đạo thƣờng vô vi mà không gì là không làm (Đạo thƣờng vô vi nhi vô bất vi – chƣơng 37).
. Dân sở dĩ khó trị là vì ngƣời cầm quyền theo thái độ hữu vi (Dân chi nan trị, dĩ kì thƣợng chi hữu vi
– chƣơng 75).
. Ta vô vi mà dân tự cải hoá (Ngã vô vi nhi dân tự hoá – chƣơng 57).
vân vân…
Còn Liệt tử thì dùng một ngụ ngôn: Hoàng Đế trị dân mƣời năm, đƣợc dân chúng tôn thờ; trị dân
thêm mƣời năm nữa thì nƣớc lại muốn loạn, chính ông cũng hoá mê loạn. Ông bèn bỏ việc nƣớc, bỏ
hết cơ mƣu, trai tâm ba tháng, một hôm nằm mộng thấy lại chơi nƣớc Hoa Tƣ Thị, “nƣớc đó không
có vua, tự nhiên mà trị, dân không có thị dục, tự nhiên mà sống”; tỉnh dậy ông giác ngộ, theo đạo vô
