Maryanne Wolf cho rằng khi đọc trực tuyến, chúng ta hy sinh điều kiện
thuận lợi cho việc đọc sâu. Chúng ta trở lại là “những người giải mã thông
tin đơn thuần”.
[224]
Khả năng tạo ra các kết nối tinh thần phong phú khi
đọc sâu và không bị sao nhãng vẫn chưa được khai thác đáng kể.
Trong cuốn sách Everything Bad Is Good for You (Mọi thứ xấu đều tốt cho
bạn) được xuất bản năm 2005, tác giả Steven Johnson đối chiếu hoạt động
thần kinh dồi dào phổ biến thường thấy ở bộ não của người dùng máy tính
với hoạt động thầm lặng của người đọc sách. Kết quả so sánh cho thấy sử
dụng máy tính kích thích tinh thần nhiều hơn đọc sách. Ông viết rằng thậm
chí các bằng chứng về thần kinh còn khiến người ta có thể kết luận rằng
“đọc sách sẽ thường xuyên làm giảm kích thích các giác quan”.
[225]
nhiên dù phân tích của Johnson là đúng nhưng cách giải thích các mô hình
hoạt động khác nhau của bộ não lại có phần nhầm lẫn. Chính sự thật rằng
đọc sách “làm giảm kích thích các giác quan” khiến hoạt động này có lợi
cho trí óc. Đọc sâu cho phép chúng ta loại bỏ các phiền nhiễu, tạo không
gian yên tĩnh cho chức năng giải quyết vấn đề của thùy trước, do vậy đọc
sâu là một dạng tư duy sâu. Trí óc của người đọc sách lão luyện luôn điềm
tĩnh chứ không nhốn nháo, về việc kích thích tế bào thần kinh, thật sai lầm
khi cho rằng nhiều hơn thì tốt hơn.
John Sweller, một nhà tâm lý học giáo dục người Australia, đã dành 30 năm
nghiên cứu quy trình xử lý thông tin của bộ não và cụ thể là cách học của
chúng ta. Công trình của ông làm sáng tỏ tầm ảnh hưởng của Internet và các
phương tiện truyền thông khác tới phong cách và chiều sâu tư duy của
chúng ta. Ông giải thích rằng bộ não gồm hai kiểu trí nhớ rất khác nhau:
ngắn hạn và dài hạn. Chúng ta giữ lại ấn tượng, cảm giác và suy nghĩ tức
thời làm trí nhớ ngắn hạn và thường chỉ kéo dài một vài giây. Tất cả những
thứ chúng ta học được về thế giới, dù vô thức hay có ý thức, đều được lưu
trữ làm trí nhớ dài hạn và có thể ở trong bộ não trong vài ngày, vài năm hay
thậm chí cả đòi. Trí nhớ hiệu dụng đóng vai trò chủ chốt trong quá trình
chuyển thông tin thành trí nhớ dài hạn và tạo ra kho kiến thức cá nhân của
