Trong một thí nghiệm khác, các nhà nghiên cứu yêu cầu mọi người ngồi
vào máy tính và xem hai bài báo mạng mô tả hai lý thuyết trái ngược nhau.
Một bài lập luận rằng “tri thức mang tính khách quan” còn bài kia cho rằng
“tri thức mang tính tương quan”. Hai bài báo có cấu trúc giống nhau với
tiêu đề giống nhau và mỗi bài đều có đường liên kết dẫn đến bài kia, cho
phép độc giả nhanh chóng chuyển giữa hai bài để so sánh hai lý thuyết. Nhà
nghiên cứu đua ra giả thiết rằng những người dùng đường liên kết sẽ hiểu
về hai lý thuyết và sự khác nhau giữa chúng sâu hơn những người đọc hết
một bài xong mới chuyển sang bài khác. Họ đã nhầm. Trên thực tế, trong
bài kiểm tra đọc hiểu sau đó, những người đọc lần lượt đạt điểm cao hơn
nhiều so với những người nhấp chuyển giữa hai bài báo. Các đường liên kết
đã ảnh hưởng tới cách học, nhóm nghiên cứu kết luận.
[236]
Erping Zhu, một nhà nghiên cứu khác, tiến hành một thí nghiệm kiểu khác
cũng nhằm mục đích tìm hiểu ảnh hưởng của siêu văn bản tới việc đọc hiểu.
Cô yêu cầu một nhóm người đọc cùng một loại văn bản trực tuyến, tuy
nhiên số đường liên kết trong đoạn văn của mỗi người lại khác nhau. Sau đó
cô kiểm tra việc đọc hiểu của họ bằng cách yêu cầu mỗi người viết bản tóm
tắt những gì họ đã đọc và hoàn thành một bài kiểm tra trắc nghiệm. Cô phát
hiện ra rằng số lượng liên kết càng tăng thì mức độ đọc hiểu càng giảm.
Độc giả bắt buộc phải dành nhiều sự tập trung và sức não hơn để đánh giá
các đường liên kết và quyết định xem có nên nhấp vào không. Như vậy họ
dành ít sự chú ý và tài nguyên nhận thức hơn để có thể hiểu mình đang đọc
gì. Thí nghiệm cho thấy mối tương quan mạnh mẽ “giữa số lượng đường
liên kết và sự mất phương hướng hay quá tải nhận thức”, Zhu viết. “Đọc và
hiểu đòi hỏi người đọc phải thiết lập mối quan hệ giữa các khái niệm, suy
luận, sử dụng kiến thức đã biết và tổng hợp ý chính. Như vậy, mất phương
hướng hay quá tải nhận thức ảnh hưởng tới hoạt động nhận thức của việc
đọc và hiểu”.
[237]
Năm 2005, hai nhà tâm lý học Diana DeStefano và Jo-Anne LeFevre cùng
