Dù quan điểm về tính bất biến của não người trưởng thành đã được hiểu
rộng rãi và sâu sắc, vẫn có một số ý kiến trái chiều. Một số nhà sinh học và
tâm lý học quan tâm tới con số tăng nhanh của các nghiên cứu não bộ với
các dấu hiệu cho thấy não người trưởng thành vẫn có thể định hình được,
nói cách khác là vẫn “dẻo”. Họ đề xuất ý kiến rằng các mạch thần kinh mới
có thể hình thành trong suốt cuộc đời chúng ta, và các mạch thần kinh cũ có
thể trở nên mạnh hơn hoặc yếu đi hoặc teo đi hoàn toàn. Trong loạt bài
giảng được BBC truyền hình năm 1950, nhà sinh học người Anh J.Z. Young
đưa lập luận rằng thực ra cấu trúc não bộ có thể ở trong trạng thái luôn luôn
biến đổi nhằm thích ứng với bất cứ công việc gì nó cần xử lý. “Có những
bằng chứng về việc các tế bào trong não chúng ta phát triển theo nghĩa đen
và tăng trưởng lớn hơn khi sử dụng và hao mòn hay teo đi khi không sử
dụng”, ông nói. “Có thể vì vậy mỗi hành động đều để lại những vết hằn
vĩnh viễn lên mô thần kinh.”
[26]
Young không phải là người đầu tiên đề xuất ý tưởng đó. Bảy mươi năm
trước, nhà tâm lý học người Mỹ William James đã bộc lộ quan điểm tương
tự về khả năng thích ứng của bộ não.Ông đã viết trong tác phẩm quan trọng
của mình Principles of Psychology (Các nguyên lý Tâm lý học), “Mô não
dường như được phú cho khả năng mềm dẻo phi thường”.Giống như với bất
kì hợp chất vật lý nào khác, “những sức ép hướng ngoại hay những căng
thẳng hướng nội đều có thể, giờ này qua giờ khác, biến cấu trúc này thành
một thứ gì đó khác”.James đã ưng ý trích lại một phép so sánh trước đó của
nhà khoa học người Pháp Léon Dumont trong một bài luận về hệ quả sinh
học của thói quen. Đó là sự so sánh giữa hoạt động của nước đối với đất và
tác động của kinh nghiệm đối với bộ não: “Nước chảy làm rỗng mạch nước
và làm nó ngày càng rộng và sâu hơn; những lần sau đó, nước lại chảy
theo con đường cũ mà chính nó tạo ra. Cũng như vậy, sự phản ánh các đối
tượng khách quan tự định hình cho chúng những đường đi ngày càng phù
hợp hơn trong hệ thần kinh, và những đường sinh tồn đó lại xuất hiện cùng
những kích thích ngoại lai tương tự, dù cho chúng đã bị ngắt quãng trong
