kết đặc tính cốt yếu của sự định hình thần kinh bằng câu nói được gọi là
nguyên lý Hebb: “Những tế bào phản ứng cùng nhau thì nối với nhau”.
Một trong những minh chứng đơn giản mà hùng hồn nhất về sự biến đổi
của kết nối liên hợp là loạt thí nghiệm do nhà sinh học Eric Kandel thực
hiện đầu những năm 1970 trên loại sên biển có tên Aplysia, còn gọi là thỏ
biển (Sinh vật biển là đối tượng đặc biệt phù hợp cho thí nghiệm thần kinh
học bởi chúng thường có hệ thần kinh đơn giản và tế bào thần kinh lớn).
Kandel, về sau sẽ đạt giải Nobel trong lĩnh vực này, phát hiện ra rằng nếu
bạn chạm dù rất nhẹ vào phần mang mềm của con sên, phần đó sẽ lập tức
co lại theo phản xạ. Nếu bạn chạm liên tiếp vào phần mang mà không làm
đau con sên, bản năng co lại sẽ giảm dần. Con sên trở nên quen với va chạm
đó và học cách bỏ qua. Bằng việc theo dõi hệ thần kinh của sên, Kandel
phát hiện ra “sự thay đổi trong hành vi này song hành với sự yếu đi liên tục
của các kết nối liên hợp” giữa các tế bào thần kinh cảm thụ “cái chạm” và
các tế bào thần kinh vận động điều khiển sự co lại của phần mang. Ở trạng
thái bình thường, khoảng 90% tế bào thần kinh ở mang của sên có kết nối
với tế bào thần kinh vận động. Nhưng chỉ sau 40 lần phần mang bị chạm,
chỉ còn 10% số tế bào thần kinh cảm thụ giữ kết nối với tế bào thần kinh
vận động. Kandel viết: “Nghiên cứu này là minh chứng hùng hồn về việc
liên hợp thần kinh có thể trải qua những biến đổi lớn và lâu dài về cường
độ chỉ sau một thời gian huấn luyện tương đối ngắn”.
[40]
Tính mềm dẻo của các liên hợp thần kinh giúp điều hòa mâu thuẫn trong
hàng thế kỷ giữa hai trường phái triết học: chủ nghĩa kinh nghiệm và chủ
nghĩa duy lý. Theo quan điểm của người theo chủ nghĩa kinh nghiệm như
John Locke, trí óc của chúng ta được sinh ra là một tấm bảng trắng. Cái
chúng ta biết hoàn toàn đến từ kinh nghiệm chúng ta học được trong quá
trình sống. Nói cách khác, chúng ta là sản phẩm của dưỡng dục, không phải
của tự nhiên. Theo quan điểm của người theo chủ nghĩa duy lý như
Immanuel Kant, chúng ta sinh ra với các “khuôn mẫu” thần kinh có sẵn,
chúng quyết định chúng ta nhận thức và hiểu về thế giới như thế nào. Tất cả
