đau khổ vì tự họ chống lại những bản năng thuộc sự sống của chính họ; thế
nên khó có thể trông chờ ông ta chữa lành hẳn nỗi đau của họ, vì bản thân
ông ta cũng tự chống lại những bản năng thuộc sự sống của chính ông ta, chỉ
khác là ông ta tỏ lộ điều đó công khai hơn; với quyết tâm sắt đá hơn và với
mục đích duy nhất đó.
Một sự kiện quan trọng về sự đau khổ của con người là người ta sẽ rất
khoan dung nếu như người ta hiểu được nguyên nhân của nó - thậm chí còn
tự hào về nó, nếu thấy rằng nguyên nhân đó khá là chính đáng. Một sự kiện
khác, là những người chịu đau khổ thường muốn tìm ra ai đó để trách cứ là
đã gây ra nó - điều đó tác động như một loại thuốc gây tê, làm quên cơn đau
bằng một cơn giận phủ lấp.
Nhà tu hành dựa vào bản năng biết được điều đó, và ông cung cấp cho
bầy đàn của ông một nguyên nhân cho sự khổ đau của họ đồng thời một tác
nhân của khổ đau đó. Họ đau khổ vì muốn làm cho linh hồn họ xứng đáng
với cõi thiên đường, hoặc với chiến thắng của công lí, hoặc với chân lí, hoặc
vì muốn cho vương quốc của Thượng đế cũng trải rộng xuống trần gian này
- tất cả đều là những điều xứng đáng để vì đó mà đau khổ. Thế còn ai là
người để trách cứ là đã gây ra đau khổ đây? Trả lời: chính bản thân họ. Với
cú đánh này, niềm oán hận sôi sục của đám đông quần chúng không còn
hướng vào những kẻ cai trị nữa, vốn là những đối tượng nguyên ủy của niềm
oán hận đó, mà mâu thuẫn với những đối tượng đó rất có thể chỉ khiến họ
đau khổ hơn nữa, và một phần của đám đông có thể còn bị triệt hạ. Hướng
nỗi oán hận ngược trở lại chính họ, điều này ít nhất cũng cung cấp sức mạnh
và động cơ cho phần nào khả năng tự kiềm chế và tự hoàn thiện - dưới sự
chỉ dẫn của tu sĩ. Và họ sẵn sàng để chấp nhận điều đó, vì như chúng ta đã
thấy, họ đã quay sang chống lại những bản năng của chính họ, và như thế,
theo một nghĩa nào đó, là họ đã chống lại chính họ. Họ biết được là phải trừ
tận gốc cái gì: bất kì sự thoáng gợi lên nơi họ về những thái độ và cách ứng
xử đặc trưng cho kẻ mạnh. Họ đã được làm cho trở thành vô hại.
Đó là phân tích của Nietzsche. Bất kể bạn nghĩ gì về nó, chắc chắn nó
không khoan nhượng. Dưới đây, không là gì khác ngoài vài ý nghĩ chính,
