quan của chúng ta bao giờ cũng phiến diện, bất toàn: Tự chỗ
đứng của tôi, tôi chỉ có thể thấy một ít cái gì về vũ trụ thôi, không
thể thấy toàn thể vũ trụ. Cho nên tôi phải nhờ vào những vũ trụ
quan của người khác để bổ khuyết cho vũ trụ quan của tôi: Đó là
ý nghĩa sâu xa của sự thông giao (communication) giữa các chủ
thể. Đến đây, sau khi thám hiểm vũ trụ và nhờ các khoa học thực
nghiệm để nghiên cứu về những sự vật trong vũ trụ chúng ta phải
kết luận với Jaspers rằng: “Tấn bi kịch của khoa học thực nghiệm
ở tại chỗ nó đi tìm hữu thể ở nơi mà nó chỉ có thể nhận được một
cái nhìn bất toàn về hữu thể: Khoa học đã chỉ tìm hữu thể trong
tính chất khách thể”. Câu này có nghĩa là khoa học chỉ mới biết
được có một phía tầm thường của hữu thể. Tóm lại khoa học
thực nghiệm chỉ đạt được có bình diện vật chất, tức bình diện của
khách thể tính thôi. Khi nói khách thể tính, triết học có ý nói
những sự vật trong lãnh vực vật lý và hóa học.
Như vậy, Jaspers đã dùng khoa học để phá tan những cuồng
vọng của khoa học chủ nghĩa. Đọc đến cuối cuốn Philosophie của
Jaspers, người ta phải chứng nhận rằng khoa học thực nghiệm
đã hoàn toàn thất bại trong việc muốn giải nghĩa những thực tại
không thuộc quyền hạn của nó: Nó không có quyền nói đến vũ
trụ, vì vũ trụ không phải là đối tượng của nó. Đối tượng của nó là
những sự vật lẻ tẻ của vũ trụ, còn chính vũ trụ xét như là một
toàn thể thì là đối tượng tìm hiểu của triết gia. Một lãnh vực khác
nữa cũng không thuộc quyền khoa học thực nghiệm: Lãnh vực
sinh hoạt tinh thần con người tức lãnh vực hiện sinh. Xưa kia,
nhiều triết gia đã lẫn lộn hai bình diện đó, nên các ngài đã nhiều
lần mang phương pháp của khoa học thực nghiệm vào trong triết
học: Sự đồng hóa này đã làm cho khoa học thực nghiệm trở nên
kiêu căng và đã sinh ra cái quái tượng của cuối thế kỷ 19 là: Khoa
