hiện sinh chỉ có giá trị đích thực và đầy đủ khi con người phải tự
quyết thực sự. Nói theo đúng danh từ Jaspers tự quyết đây là tự
chọn (choix de soi-même).
Nói tự chọn, nhưng Jaspers lại thêm ngay rằng: Sự tự chọn
này là tự chọn gián tiếp, tự chọn qua những hành vi mà tôi chọn.
Thí dụ tôi có thể nói dối để tránh một chuỗi những rầy rà. Cả
những hành vi xem ra tầm thường hơn cũng mang tính chất tự
chọn đó: Thí dụ có nên cứ làm việc cẩu thả như tôi đã quen tự
mấy năm nay chăng? Có nên sống theo đà theo đỏm, gặp đâu
hay đấy chăng... Những quyết định này có tính chất hiện sinh rõ
rệt, vì chọn đây là tự chọn, chọn con người danh dự hay con
người hèn hạ, chọn con người biết thắng mình để hướng lên hay
là chọn con người buông mình để trôi xuống. Tuy nhiên, khi bàn
luận, chúng ta thường thấy giản dị và rõ ràng; trong thực tế khác
hẳn, vì trong thực tế ta không thấy bên nào đáng chọn hơn bên
nào (vì nói cho cùng, hai bên cùng là ta cả, vì chọn là tự chọn).
Cho nên Jaspers mới quả quyết rằng: “tự do là nguồn mạch” và
“chọn là một sự nhảy”. Nói thế có nghĩa là sự quyết định của ta
không bao giờ hoàn toàn “hợp lý” như chủ trương của triết học cổ
truyền, nhưng luôn luôn bao hàm một sự liều. Liều đây chỉ có
nghĩa là tự quyết và tự trách nhiệm. Trong ý đó, Jaspers đã nghĩ
rằng: “Khi tôi chọn, tôi đã làm một việc gì mới mẻ hoàn toàn, và
hoàn toàn do tự quyết; không có sự tự quyết này, những so đo và
suy tính còn có thể kéo dài vô tận” (Ibid). Như vậy, suy tính không
thể tự nó đưa tới kết luận, suy tính không thể làm tôi quyết định.
Quyết định là một cái nhảy, một cái gì hoàn toàn mới, một nguồn
mạch phát sinh cả một chuỗi những hậu quả mà tôi tự đảm nhiệm
ngay từ lúc quyết định. Bây giờ chúng ta mới hiểu tại sao Jaspers
coi tự do là căn bản của con người hiện sinh. Hơn nữa ông còn
coi tự do là chính hiện sinh. “Khi tự quyết, tôi đã thực sự nghiệm
