siêu việt”. Đúng thế, niềm tin triết học là chính tương quan sống
động của hiện sinh (con người) và siêu việt (Thượng đế). Niềm
tin là thần lực thúc đẩy chúng ta vươn lên mãi mãi cho đến khi thể
hiện được sự sống mật thiết với siêu việt. Có lẽ bây giờ chúng ta
mới hiểu tại sao Jaspers đã nhiều lần viết rằng không có siêu việt
thì không có hiện sinh trung thực: Phải, nếu không có siêu việt; thì
con người không có hướng đi lên. Những kẻ vô thần và những kẻ
tôn thần tượng làm siêu việt đều là những kẻ bị quỷ ám, và kết
cục đều bị đặt trước vực sâu của hư vô. “Những kẻ bị quỷ ám đó
tưởng mình vươn lên cao lắm: Thực sự, vì khước từ siêu việt, họ
bị giam tù trong bản tính con người. Hơn nữa, họ tự đẩy mình
xuống hàng súc vật. Súc vật thì như quỷ: Và những người càng
quỷ thần thì càng giống súc vật”. Đi sâu vào yếu tính của niềm tin
triết học, Jaspers cho thấy đó không phải là một tri thức, nhưng là
một vô thức (non- savoir), một vô thức vì siêu việt quá nên không
thể đối tượng hóa và không thể dùng lời để diễn đạt được. Trong
ý đó Jaspers thường nói: Một Thượng đế có thể chứng minh
được, không phải là một Thượng đế, cho nên người ta không thể
gặp Thượng đế ở cuối một bài luận lý và chứng minh. Người ta
chỉ gặp Ngài trong hiện sinh đích thực của mình mà thôi. Như
vậy, niềm tin triết học là một trạng thức ở cao hơn tri thức:
Jaspers quả quyết rằng chỉ khi nào con người đã chứng nghiệm
sự bất lực của tri thức luận lý, thì khi đó niềm tin mới xuất hiện
như một ánh sáng mới và một sinh hoạt mới của tâm trí.
Một cách cụ thể hơn, Jaspers đã tự đặt câu hỏi: “Niềm tin triết
học có thể trở thành một thực tại không, hay nó chỉ là một ảo
mộng?”. Và Jaspers đã mạnh bạo trả lời rằng niềm tin có thể trở
thành sự thực. Triết học phải giúp tôn giáo, nhất là tôn giáo theo
truyền thống của Thánh kinh, vượt qua những hẹp hòi của tín
ngưỡng để đón nhận tất cả những gì là chân lý của các tôn giáo
