TRIẾT HỌC HIỆN SINH - Trang 206

ngã vị. Thường ra, theo Jaspers, con người dễ đối diện với một
Thiên chúa ngã vị hơn: Con người là một ngã vị, nên con người
dễ dàng tiếp xúc với Thiên chúa ngã vị. Nói đúng danh từ
Jaspers, thì không có Thiên chúa ngã vị và Thiên chúa phi ngã vị:
Chỉ có một siêu việt độc nhất, một Thiên chúa độc nhất, nhưng
con người thấy Ngài dưới phương diện ngã vị hay phương diện
phi ngã vị tùy theo quan điểm chúng ta mà thôi. Tuy nhiên, ngay
đối với con người chúng ta, Jaspers nghĩ rằng nhân vị chưa phải
là mức toàn hảo. Mức toàn hảo mà con người phải vươn tới là
thông giao, trong đó những nhân vị vừa đối lập nhau, vừa hòa lẫn
vào nhau. Cho nên nhân vị tối hảo không phải là những nhân vị
đóng kín, nhưng là những nhân vị mở sang nhau. Chính trong ý
này, Jaspers thường chỉ nói “Thiên chúa có một phương diện ngã
vị (un aspect personnel). Rồi để tránh những ý tưởng quá nhân
ảnh, Jaspers nói thêm ngay: Thực tại của Thiên chúa là một thực
tại siêu việt trên ngã vị và phi ngã vị. Vì coi ngã vị như bị giới hạn
trong thực tại của nó, nghĩa là nếu tôi là tôi thì tôi không thể là
anh, mặc dầu trong những mối tình thâm thúy người này đã trở
nên một với người kia. - Vì coi ngã vị như một giới hạn, Jaspers
thường coi Thiên chúa như siêu ngã vị. Đây là vấn đề quá tinh vi
không thể đem bàn giải đầy đủ trong khuôn khổ loạt bài giới thiệu
tổng quát này. Chúng tôi chỉ nêu lên để trọn bổn phận kẻ trình bày
mà thôi, đồng thời để chúng ta dễ nhận định những tư tưởng gần
giống như thế trong triết học Marcel khi ông này viết: “Trong bản
tính của nó, nhân vị bao giờ cũng đối diện với một thực tại ở
ngoài nó, nghĩa là bao giờ bản ngã cũng đối diện với một phi ngã
(lenon-moi), nên khi nơi Thiên chúa, yếu tố phi ngã kia không còn
nữa, thì ngã vị cũng coi như không còn ý nghĩa nữa... Vì thế
chúng ta thấy Thiên chúa vừa hơn và vừa kém một ngã vị”. Cũng
như Jaspers, Marcel coi ngã vị chỉ là một phía của Thiên chúa,