trụ thâm nhập vào tận xương tủy tôi, vào tận tâm tư tôi. Thành
thử khi đặt vũ trụ làm vấn đề như người ta thấy nơi những học
thuyết duy trí, chúng ta đã làm một việc phi lý”.
Như thế, bản tính của vấn đề là có thể được ta đặt ra trước
mắt: Nội dung của vấn đề là cái chi không phải là ta, và hoàn toàn
ở ngoài ta. Rồi bản tính của vấn đề còn là: Có phạm vi rõ rệt.
Người ta chỉ giải quyết được vấn đề khi đã xác định được nó;
cũng vì thế, người ta thường nói: “Đặt xong vấn đề là đã bắt đầu
giải quyết rồi đó”. Trái lại bản tính của huyền nhiệm là vượt ra
ngoài tất cả các phạm vi và nhất là tôi không thể đặt nó ra trước
mắt tôi: Trên đây, Marcel đã lấy thí dụ về vũ trụ; tôi không thể đặt
vũ trụ làm vấn đề, vì vũ trụ ở cả đàng trước và đàng sau tôi, ở cả
trên và dưới tôi, và còn ở cả trong thâm tâm tôi nữa. Tại sao vũ
trụ ở trong thâm tâm tôi? Thưa vì như Kant đã nói: “Ta có thể có ý
thức thuần túy, nhưng ý thức đó chỉ là ý thức trơn, ý thức đó rỗng.
Hễ tôi có ý thức về cái chi, thì lập tức ý thức đó liền trở thành ý
thức về vũ trụ, bởi vì tất cả những cái mà tôi ý thức như thế, đều
là những cái gì trong vũ trụ”. Vấn đề là cái ta có thể xác định trong
một cái nhìn hoặc trong một câu định nghĩa, còn huyền nhiệm thì
không thể xác định được vì bao la như trời bể. Tóm lại, sự vật có
bản tính định hình, nên ta có thể định nghĩa nó, và chiếm hữu nó
như một sở hữu, còn hiện hữu tức hiện sinh có bản tính động và
tiến, nên ta không thể xác định nó mà không làm nó biến thể và
mất đặc tính của nó.
Dưới đây, chúng ta lần lượt xem qua ba thực tại huyền nhiệm
mà Marcel đã nhiều lần bàn tới.
A - Hiện sinh nhân vị.
Marcel nhắc đi nhắc lại rằng “Những cái tôi có là sở hữu của
tôi. Như vậy, chúng không phải là tôi, và tất nhiên tôi càng không
