Marcel trở lại vấn đề những giá trị, và ông viết: Giá trị là hình
dáng sự vật; giá trị chưa phải là hữu thể nhưng chỉ là một lộ diện
của hữu thể thôi, cũng như những thái độ chưa phải là chủ thể
tính, nhưng mới chỉ là những biểu lộ của một chủ thể. “Thật đấy,
chúng ta sẽ phản bội và đánh rơi mất thực chất của giá trị, nếu
chúng ta tách giá trị ra khỏi hành vi đã hun đúc và cấu tạo nên
nó”. Nói thế nghĩa là khi giá trị còn gắn liền với chủ thể như hoa
đang nở trên cành, và như tư tưởng đang thành hình nơi hành
động của tâm linh, thì đó là giá trị sống, giá trị hiện sinh và nhân
bản; trái lại, khi ta coi giá trị như một cái chi độc lập mô phạm,
điển hình, cứng đọng, khi đó giá trị không còn đứng trong lãnh
vực hiện hữu nữa, nhưng đã rơi xuống hàng sở hữu mà mỗi
người có thể chiếm hữu như chúng ta chiếm hữu khu nhà, mảnh
vườn, món tiền v.v...
Vậy tự do đích thực là hành vi sáng tạo của con người hiện
sinh. Người tự do là người tự tìm lấy đường mà đi, - hoặc đảm
nhận lấy con đường đạo lý của tiền nhân làm con đường của
mình, sau khi đã suy nghĩ và nhận xét kỹ càng. Không phải ai
cũng có khả năng tìm ra một cách sống thích hợp với địa vị cao
quý của con người, những ai cũng có thể và phải sống tự do và
tự chủ, nếu không thì không đáng gọi là người. Vấn đề đảm nhận
trên đây có thể thực hiện sai cách khác nhau: Cách của Marcel và
cách của Sartre. Sartre cho rằng: Mỗi người đều tuyệt đối tự do;
tự do là tự chọn, và tôi có quyền muốn chọn thế nào thì chọn;
hơn nữa, sau khi đã chọn thế nấy rồi, mai kia tôi lại có quyền phủ
nhận cách chọn đó để chọn khác hẳn đi. Sự chọn của Sartre tỏ ra
hoàn toàn không cần lý do (gratuit). Nói cách khác, theo Sartre,
sự chọn bao giờ cũng phi lý, nghĩa là chẳng có lý nào hết; khi tôi
nghĩ đến lý, thì thực sự tôi đã chọn rồi, và những lý tôi đưa ra để
biện minh cho sự chọn kia, chẳng qua chỉ là những lẽ đến sau sự
