chọn. Tóm lại, theo Sartre, chính sự chọn của tôi đã đặt giá trị cho
sự vật: Cái nọ tốt, chỉ vì tôi đã chọn nó chớ không phải tôi chọn
nó vì nó tốt. Marcel đã phê bình gay gắt lập trường này của
Sartre. Thực ra lập trường của Marcel có trước và lập trường đó
là một suy nghĩ thấm thía cho những ai theo Sartre.
Chống lại tư tưởng trên đây của Sartre, Marcel chủ trương
rằng “không gì phá hoại giá trị con người bằng tư tưởng của mấy
triết gia thời mới: Các ông này không truy nhận một tương quan
nào giữa giá trị và hữu thể, và các ông đã biến hữu thể thành một
cái đầu lâu không hồn”. Như vậy, theo Marcel, con người hiện
sinh là con người tự do, và tự do là sáng tạo. Nhưng sáng tạo
chung tay với Tạo hóa và trong niềm thông hiệp với Ngài. Ta
không tự tạo nên ta; ta không có quyền phủ nhận lịch sử, phủ
nhận văn hóa ngàn năm của dân tộc và của nhân loại, nhất là tôi
không có quyền coi mình tôi như chúa tể sáng tạo ra một thế giới
mới. Tôi không có quyền tự coi mình như nguyên thủy của một kỷ
nguyên mới: Chính những ý tưởng điên rồ đó của một trào lưu
hiện sinh rẻ tiền đã xô đẩy thanh thiếu niên tới chỗ lố lăng ngang
tàng, phá hoại. Họ muốn “sáng tạo”, nhưng “sáng tạo” của họ là
những lập dị và những đảo lộn tai quái. Họ muốn tỏ ra có hành
động, nhưng “hành động” của họ là những hành vi gàn dở, liều
lĩnh, phá hoại, bất chấp luân thường đạo lý.
Dầu sao, chúng ta cũng phải công nhận quan niệm về chọn và
tự chọn của Sartre mang nhiều sức quyến rũ đối với con người
và riêng thanh thiếu niên. Marcel cũng nhận quan niệm đó của
Sartre có đôi chút căn bản hiện sinh: Sự chọn và tự định đoạt làm
cho con người thoát ra khỏi tình trạng thụ động; chọn là hành
động và nắm được chủ động. Tuy nhiên sự chọn của Sartre đi tới
quá trớn và phi lý. Marcel cũng ưa dùng chữ chọn, những chọn
đây là tự chọn trong mỗi hoàn cảnh cụ thể. Và Marcel đã lấy một
