TRIẾT HỌC HIỆN SINH - Trang 251

quy (l’être pour-soi); nói cách khác: Ý thức và vũ trụ, chủ thể và
khách thể. Nhưng trong khi Hégel nghĩ rằng chủ thể có thể vãn
hồi toàn thể các phóng thể, kể cả tinh thần tức Thượng đế, thì
Sartre lại chủ trương rằng dự phóng căn bản của con người là
muốn trở thành Thượng đế nhưng đó chỉ là ảo mộng điên rồ.
Hégel chấm dứt phóng thể lớn nhất của con người bằng cách
bảo con người phải nhận thức mình là tinh thần tuyệt đối, và
những công bình, từ bi v.v... chẳng qua chỉ là những dự phóng
của tinh thần đó. Các Mác chấm dứt dự phóng bằng cách lấy cần
lao tạo nên công bằng và hạnh phúc. Chỉ Sartre là không nhận có
tổng đề tối hậu. Cũng như Hégel và Mác, Sartre chủ trương
Thượng đế là một phóng thể của con người, Thượng đế là tha
thể dưới hình thức cao quý nhất thôi. Khốn nỗi con người ước ao
vãn hồi những vẻ cao quý vô cùng đó, nhưng uổng công. Con
người theo đuổi những giá trị vô cùng đó, như kẻ chạy theo bóng;
đó là duyên do tính chất bi đát và phi lý của cuộc đời con người.
Đây xin trích vài câu then chốt của Sartre: “Ainsi la réalité
humaine est désir d’être- en-soi... L’être qui fait l’object du désir
du pour-soi est done un en-soi qui serait à lui même son propre
fondement... Être homme, c’est tendre à être Dieu, ou, si l’on
préfere, l’homme est fondamentalement désir d’être Dieu (...)
Toute réalité humaine est une passion, en ce qu’elle projette de
se perdre pour fonder l’être et pour constituer du même coup l’En-
soi l’Ens causa sui que les religions nomment Dieu. Mais l’idée de
Dieu est contradictoire et nous nous perdons en vain: l’homme est
unepassion inutile”. Xin dịch rộng nghĩa là: “Con người muốn trở
thành hữu thể tự thân. Tâm trí con người muốn trở thành hữu thể
tự thân, nghĩa là hữu thể tự mình làm nền tảng cho mình. Làm
người là muốn làm Thượng đế; hay nói rõ hơn, bản tính con
người là muốn làm Thượng đế (...). Sinh hoạt con người là đam