đắm mình trong hiện tại; Sartre thường nói sự vật thì nhầy nhụa
và đính chặt (visqueux). Con vật không có khả năng “tháo mình
ra” để dự tính tương lai, hoặc hồi tưởng về dĩ vãng: Con vật bị
gắn chặt với môi trường hiện tại và thời gian hiện tại. Trái lại, bản
tính con người là ý thức, và ý thức thì luôn luôn phóng mình ra
phía trước để đón nhận các đối tượng. Các đối tượng luôn luôn
thay đổi, ý thức con người cũng theo đó mà đổi luôn; hơn nữa,
tâm trí con người ta thường chỉ nhìn về cái sắp tới: hai đặc tính
này của ý thức con người được coi là căn bản của sinh hoạt tinh
thần. Sartre có lý phần nào để định nghĩa con người bằng ý thức
con người.
Bây giờ chúng ta bàn đến dự phóng (pro-jet) là ý hướng sinh
hoạt của con người. Husserl viết: “Bản tính của ý thức là hướng
tới”. Đó là ý hướng tìm, một danh từ quen thuộc của tâm lý học
hiện đại. Tâm linh con người không nằm lỳ lỳ bất động như sự
vật, nhưng luôn luôn hướng tới, khi hướng tới vật này, khi hướng
tới người kia: Không khi nào nó thôi hướng tới như vậy, nghĩa là
không khi nào nó thiếu nội dung. Cả như khi chúng ta tưởng mình
không nghĩ chi hết, lúc đó chúng ta cũng thực sự có nghĩ một cái
gì đó: Người ta nhiều khi bất chợt mình đang theo đuổi những ý
nghĩ xa xôi, những mộng chưa thành hình rõ rệt, những sự vật
chúng ta chưa kịp nhận thức rằng chúng ta biết chúng. Tất cả
những điều trên đây chưa có gì ra ngoài hướng đi của Husserl và
khoa hiện tượng học.
Sartre đã trẻ ngang: Ông không dùng hiện trong học để bênh
vực nhân sinh quan của ông. Trong khi đại đa số các nhà hiện
tượng học đi vào triết lý hiện sinh để xây một triết học nhân vị, đề
cao tự do nhân vị và định mệnh độc đáo của mỗi người, như
Mounier và Berdiaeff đã nhận định và chúng tôi đã nêu lên ngay
tự đây loạt bài này, thì, trái lại Sartre đã muốn dẫn chúng ta vào
