Heidegger. Trước hết, triết Heidegger là triết tìm hiểu cơ cấu của
Dasein; Da là hiện diện. - Sein là hữu, hiện hữu; cho nên chữ triết
hiện hữu của chúng tôi phần nào gợi ý bản chất của Dasein là
Dasein và In-der-Welt-sein.
Tất cả ý nghĩa con người, và có thể nói cả triết học Heidegger,
chỉ xây trên một chữ Dasein. Bây giờ đến lúc chúng ta phải dựa
vào những sách vở của ông để tìm hiểu ý nghĩa, tức bản chất con
người. Chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu bản chất đó qua hai chữ
Dasein và In-der-Welt-sein của Heidegger. Với chữ Dasein,
chúng ta sẽ chú ý đến cái mà triết nhân gọi là mối tiếp thông
(com-préhension), tức bản chất của con người là ý thức về mình
và ý thức về vạn vật. Rồi với chữ In-der-Welt-sein, chúng ta sẽ
tìm hiểu sự hình thành của con người trong cái “thế giới” mà nó
tự mở lấy cho mình đó.
A - Con người là Dasein.
Da là hiện diện, và sein là hiện hữu, Dasein là hiện hữu như
một hiện diện. Cho nên bản chất con người là hiện hữu là Dasein,
nghĩa là hiện hữu như một hiện diện. Chỉ mình con người có bản
chất đó thôi, cho nên chỉ mình con người được coi là “một hữu
thể mà bản chất là mở ra đón chào ý nghĩa của vạn vật”. Chỉ con
người là sự hiện diện, và nhờ con người mà vạn vật được nhận
thức và gọi tên: Các sự vật ở cạnh nhau hoặc chứa đựng nhau,
nhưng chúng không có khả năng hiện diện nhau. Con mèo và
con chó đuổi nhau: Có lúc chúng đối diện nhau; nhưng ai dám
bảo là chúng ý thức sự đối diện đó? Không phải chúng ta chối
chúng không có ý thức, những ý thức của chúng là một hình thức
mơ hồ, không thể nào tỉnh. Ngay ý thức đứa trẻ thơ ba bốn tuổi
cũng còn như ý thức mơ ngủ, chưa tự tỉnh, và không thể tự tỉnh:
Thành thử chỉ ý thức con người mới đích thực là Dasein, là hiện
diện.
