đều có một hậu quả khốc hại cho con người: Phóng thể làm cho
con người sống yên hàn trong tình trạng sự vật sự vật của gia
đình, sự vật của nhóm, của đảng, của toàn thể, của tôn giáo an
nhàn. Phóng thể là tội nguyên tố, là căn nguyên cuộc sống tầm
thường và buồn nôn của đa số con người ta.
ƯU TƯ. Ưu tư do thức tỉnh và suy nghĩ. Con người phóng thể
không ưu tư, vì họ sống như một sự vật của gia đình và xã hội:
Họ không ưu tư vì họ cứ việc sống thừa ra, sống như mọi người.
Trái lại con người đã tỉnh ngộ không thể không ưu tư. Ưu tư là
bắt đầu vươn lên.
Ưu tư không giống sợ hãi. Người ta chỉ sợ một cái chi rõ rệt
(sợ rắn, sợ ma, sợ trộm). Còn ưu tư chỉ là xao xuyến, băn khoăn
về tương lai chưa rõ rệt. Con người hiện sinh ưu tư vì biết rằng
tương lai đầy huyền nhiệm, còn bao nhiêu yếu tố chưa hiện ra rõ
rệt, và mình sẽ quyết định lấy cho mình. Không ai quyết định thay
cho mình được. Để người khác hoặc đoàn thể quyết định thay,
tức là thoái vị làm người tự chủ và tự do.
Bao nhiêu giá trị tinh thần đều lệ thuộc vào một quyết định của
tôi. Tôi biết thế, cho nên tôi ưu tư. Con người hiện sinh ý thức
một cách bi đát rằng: Mỗi nhân vị là một thế giới huyền nhiệm,
đầy những khả năng, có thể thành thánh và cũng có thể thành
quỷ, có thể thắng vượt những dục vọng đê tiện và cũng có thể
sống nô lệ những dục vọng đó: Tất cả ở tại sự hiểu biết và quyết
định. Mà không ai hiểu tôi một cách đích thực. Không ai tha thiết
với tôi bằng tôi. Nếu tôi không tha thiết với mình thì ai tha thiết tìm
hiểu tôi để khai thác những khả năng vô tận mà Thượng đế đặt
nơi tôi?
Bà mẹ xa con, luôn luôn áy náy, lo ngại cho người con yêu.
Nhưng dầu sao, bà mẹ chỉ đứng ngoài nhìn vào bản ngã của
