vãng của họ là sự nghiệp của họ, tức tài sản của họ. Sự nghiệp
đó bị khách thể hóa: Đó là bức ảnh chụp ngồi yên và cứng đờ; đó
là ngân khoản họ rút dần dần ra khỏi ngân hàng để nhàn hưởng.
Họ sống, mà thực sự họ đã chết. Chết, vì họ không còn vươn lên
nữa. Họ cũng đầy ứ như một vật tự thân.
Marcel, với hai phạm trù chiếm hữu và hiện hữu (avoir, être)
đã đi sâu vào sự nghiên cứu sức vươn lên của hiện sinh. Tất cả
những gì tôi có (avoir) đều có thể gọi thành tên, và cứng đọng
như những sự vật tôi có một mẫu ruộng, tôi có một mảnh bằng.
Dừng lại ở cái mình có, là tự đẩy mình xuống vũng sa lầy của tự
phụ và tự đại: Và cái có càng lớn và mình càng bám vào nó chặt
hơn, thì sự sa lầy càng khó tìm phương cứu chữa. Vì thế Marcel
thường coi dĩ vãng là một ứ đọng, một cạm bẫy đưa ta tới sa lầy.
Ngay trong khi ta hành động, nếu ta không nhắm cao lên mãi, thì
hành động sẽ là dịp để ta tự ru ngủ mình và nuôi rất nhiều ảo
mộng: “Hành động vượt quá trên cái có, nhưng rồi cũng dễ bị coi
như một cái có: Đó là hình thức trụy lạc của hành động”. Những
con ông cháu cha (nhất là các hoàng tử sinh ra trên sập vàng)
hầu hết chỉ biết sống dựa vào tài sản của cha mẹ: Họ chỉ là
những cái máy tiêu tiền, cho nên họ là những hạng đốn mạt và là
những con sâu đục khoét xã hội. Đó là những con người sống
toàn bằng phạm trù có. Họ không bao giờ biết đến phạm trù hiện
hữu (être) mà hiện hữu (hiện sinh) là đặc tính của những con
người ý thức về nhân vị của mình và luôn luôn vươn lên khỏi tình
trạng tầm thường của những cái sở đắc.
Thánh Augustin, một trong những cụ tổ của triết hiện sinh đã
viết: “Không tiến là lùi rồi” (Non progredi regredi est). Vươn lên là
lẽ sống của người hiện sinh trung thực.
Không vươn lên, tức là bị cứng đọng, sa lầy. Mà vươn lên
không có nghĩa là thắng người này người nọ. Vươn lên của hiện
