coi là triết hiện đại, và tư tưởng hiện sinh là phần đóng góp của
thế hệ hôm nay vào lịch sử văn hóa nhân loại.
Trên đây, chúng tôi lấy nền triết học hiện đại của Pháp làm
điển hình. Chúng tôi làm thế, vì biết rõ nền văn học của Pháp
hơn, và cũng vì nước Pháp được coi là đứng hàng thứ hai trên
thế giới về văn hoá và riêng về triết học, liền sau nước Đức là lò
luyện ra nhiều triết gia vĩ đại nhất. Thực ra, như chúng ta sẽ thấy
dưới đây, những triết gia lớn nhất ngày nay đều thuộc về hai
nước Đức và Pháp.
Sau vấn đề phụ thuộc đó; bây giờ chúng ta hãy trở về vấn đề
chính của chúng ta trong phần này là tìm hiểu những khuynh
hướng khác nhau của trào lưu hiện sinh.
Để dễ có một cái nhìn tổng quát về toàn thể các triết gia hiện
sinh, chúng tôi nghĩ không gì bằng vẽ lại đây cây hiện sinh của
Mounier.
Có vài điển hình như Mounier đã sơ ý, nên không được xác
đáng lắm. Chẳng hạn ông cho Péguy là hiện sinh thì còn nghe
được, chớ nói Bergson là hiện sinh thì xa xôi và khó nhận lắm.
Một điểm sai nữa trong đồ hình hiện sinh của Mounier là coi
Nietzsche như một ngành của Kierkegaard; các học giả ngày nay
đã cho ta thấy ai là những ông thầy tư tưởng của Nietzsche.
Những ông thầy đó là: Goethe, Schiller và Schopenhauer. Theo
những nghiên cứu của J.Wahl, thì Nietzsche chỉ nói đến
Kierkegaard có một lần thôi, và chỉ nói thoáng qua trong một câu
truyện ký sự. Vì thế, chúng tôi nghĩ phải vẽ cây hiện sinh có hai
thân, thân Kierkegaard ở bên hữu với những rễ Pascal, Saint
Bernard và Thánh Augustin, còn thân cây bên tả là Nietzsche với
những rễ Luther và Schopenhauer. Rễ Socrate nên mang về phía
hữu cho Kierkegaard, vì Kierkegaard chịu ảnh hưởng Socrate rất
