làm cho ngươi trở thành tổ phụ một dân tộc vĩ đại”. Như thế,
chính vì tin, A-bra-ham đã hai lần nhận được I-dắc.
Và đây là những trang bất hủ của Kierkegaard tả cảnh đó.
“Bấy giờ còn sớm tinh sương, A-bra-ham đã dậy rồi. Ông hôn
bà vợ, và bà hôn con I-dắc. Rồi, trầm ngâm, A- bra-ham nâng con
trèo lên lưng lừa.
Sau một ngày đàng, chiều hôm đó êm ả, cha con vẫn thẳng
đường tới núi Morija. Một lúc A-bra-ham sấp mặt xuống đất: Ông
xin Thiên chúa tha tội cho ông, tha tội ông là cha mẹ lại giết con.
Đường trường, ông lại trầm ngâm. Tuy nhiên ông không thể nghĩ
rằng giết con để tế Thiên chúa là một tội; nếu thế là một tội ác, và
nếu quả thực ông không yêu con ông đến nỗi có thể hy sinh tất
cả vì con thì ông không thể hiểu rằng tội đó có thể được tha. Còn
tội nào dữ hơn tội đó?”
Tất cả khó khăn ở chỗ phải điều hòa tôn giáo và luân lý
Abraham yêu con hơn tất cả các người cha, cho nên về phương
diện luân lý ông cảm thấy rõ ràng sự ghê tởm của tội giết con.
Nhưng Abraham cũng là điển hình của con người tin yêu Thiên
chúa: Ai yêu Thiên chúa, thì phải yêu Ngài trên hết mọi sự. Đó là
cử chỉ siêu phàm của Abraham: Đi yêu Chúa mà quên mình. “Ai
yêu mình thì nên cao trọng vì mình; ai yêu người khác thì càng
được trọng hơn; còn ai yêu mến Thiên chúa thì nên cao trọng tột
bậc”.
Tin và Yêu. Tất cả sinh hoạt của người tôn giáo thu gọn trong
hai chữ đó. Và cũng chính trong niềm tin yêu này, con người vượt
lên trên lãnh vực của đạo hạnh luân lý để vươn tới chỗ kết hiệp
với đấng tuyệt đối. Chúng tôi xin đi ngay vào sự phân tích con
đường của đức tin mà Kierkegaard phác họa trong cuốn Kinh hãi
và run sợ. Đúng như Wahl viết trong phần nhập đề, đức tin có
