Về vấn nạn thứ hai “muốn tìm thượng đế, chúng ta phải theo
con đường nào?”, chúng ta được Kierkegaard trả lời khá rõ ràng.
Trước ông, người ta vẫn lấy lý trí để “chứng minh” có Thiên chúa.
Thái độ duy lý này bắt nguồn tự trong lòng triết học Hégel cho
rằng lý trí có thể giải quyết tất cả mọi khó khăn. Nhưng, theo
Kierkegaard, thì “muốn chứng minh sự hiện hữu của Thiên chúa
là làm một việc điên, gàn. Một là Thiên chúa thực sự hiện hữu, thì
ta không thể nói là chứng minh (cũng như chúng ta không thể
chứng minh có anh Ất, nhưng chỉ có thể đưa ra những bằng
chứng về anh ta, mà như vậy là ta đã giả thiết có anh ta rồi!), - hai
là nếu Thiên chúa không hiện hữu, thì càng không thể chứng
minh có Ngài được”. Như vậy “chứng minh” là một hành động suy
tưởng, một cái gì nằm trong lãnh vực luận lý, không ở trong lãnh
vực hiện hữu, ta không thể lấy suy tưởng để tác thành hiện hữu
vì suy tưởng và hiện hữu là hai bình diện cách biệt nhau một trời
một vực. Dùng suy tưởng, chúng ta chỉ đạt tới những ý tưởng mà
thôi, không đạt được hiện hữu. Vậy chỉ có một phương châm để
đạt tới Thượng đế: Con đường hiện sinh. Thượng đế là hiện hữu
cao cả là Ngài cao cả, cho nên ta phải theo con đường hiện sinh
để đến với Ngài. Và đó là con đường ba chặng Kierkegaard đã đi
qua. Trong viễn tượng này, thượng đế không còn là vị chúa tể
lạnh lùng và cay nghiệt của triết học Hy Lạp, cũng không phải là
quan niệm số mệnh. Thiên chúa là lẽ sống của con người và tín
ngưỡng là mối tình nồng nhiệt nhất của con người. Chính đó là ý
tưởng được Kierkegaard nhắc đi nhắc lại ở hai trang cuối cùng
cuốn Kinh hãi và run sợ “Đức tin là đam mê cao cả nhất của con
người” (La foi est la plus haute passion de tout homme). Là đam
mê cao cả nhất, đức tin giúp chúng ta vượt qua cái tầm thường
để vươn lên tới tuyệt đối, vượt qua cái đại chúng để vươn tới độc
đáo.
