con người có thể có kinh nghiệm. Quan niệm của Kant là một cái gì tiên
thiên và là những hình thái thuần túy của trí năng con người.
Theo Kant, “nếu gạt bỏ một bên những nội dung của các phán đoán để
chỉ giữ cái hình thức chung của chúng, thì ta sẽ thấy công việc suy tưởng
của ta trong các phán đoán đều quy về 4 đề mục sau đây, mỗi đề mục gồm 3
trạng thái”
. Nghĩa là chúng ta có thể quy tất cả các phán đoán về 4 loại
sau đây, xét theo các phương diện lượng tính, phẩm tính, tương quan và
hình thái.
Các phán đoán có thể là:
I.- Xét theo lượng tính:
Phổ quát (universels)
Đặc thù (particuliers)
Đặc loại (singuliers)
II. - Xét theo phẩm tính:
Khẳng định (affìrmatif).
Phủ định (négatifs)
Bất định (indéíìnis)
III. - Xét theo tương quan:
Nhất thiết (catégoriques)
Giả thiết (hypothétiques)
Phân đôi (disjonctifs).
IV. - Xét theo hình thái:
Nghi vấn (problématiques)
Luận chứng (asserto riques)
Tất nhiên (apodictiques).
Nhìn vào đồ biểu các phán đoán trên đây, chúng ta dễ thấy tại sao Kant
gọi hai loại trên (lượng và phẩm tính) là những quan niệm có tính chất trực
giác (intuitifs), còn hai loại sau có tính chất động lực (dynamiques): Hai
