cuối cùng, hữu thể hoàn toàn thuần tuý và trống rỗng hay ngay cả, nếu người ta
muốn, hư vô, thì cả cái này lẫn cái kia đều không cho thấy tính đơn giản tuyệt đối
mà người ta phải đạt tới. Thực thế, hữu thể loại trừ hư vô và hư vô loại trừ hữu
thể, nhưng không thể tìm thấy ý nghĩa nào cho cái này hay cái kia bên ngoài chức
năng loại trừ đối thể của nó. Vậy phải quy nạp điều gì từ đó? Có lẽ là mỗi vật đều
có đối thể của nó; bởi vì chúng ta vừa xem xét trường hợp thuận lợi nhất có thể
cho việc khám phá một tuyệt đối đơn giản. Vậy là chúng ta sẽ chấp nhận như một
sự kiện nguyên thuỷ, mà người ta có thể trình bày theo nhiều cách, nhưng hình
như luôn luôn nó tự thiết định với một sức mạnh đặc thù: rằng mọi cái thiết định
(posé) loại trừ một đối thể (opposé), rằng mọi chính đề để bên ngoài nó một phản
đề và rằng cả hai đối thể chỉ có ý nghĩa với tư cách chúng loại trừ lẫn nhau.
Nhưng sự kiện nguyên thuỷ đó được bổ túc bởi một sự kiện khác, cũng nguyên
thuỷ không kém. Bởi vì hai đối thể chỉ có ý nghĩa cái này bởi cái kia, chúng phải
được cho cùng lúc: đó là hai thành phần của một toàn thể […]
Như thế với hai thời đoạn đầu tiên mà chúng ta đã tìm thấy trong mọi khái niệm,
thì phải thêm vào một thời đoạn thứ ba, tổng hợp đề. Chính đề, phản đề, tổng hợp
đề, đó là, trong ba thời đoạn của nó, định luật đơn giản nhất của vạn vật. Chúng
tôi định danh nó bằng một từ thôi, Tương quan.
Octave HAMELIN, Sách đã dẫn, t.1-2.
1. Khái niệm tổng quát, yếu tố của biểu tượng.
2. Chính ý tưởng đối kháng thực sự là đầu tiên, bởi nó không phải là một kiểu
tương quan hay một sự xác định kỹ thuật về sau, nó là sự xác định nguyên thuỷ
của tương quan.
Những yếu tố chính của biểu tượng (les éléments principaux de la représentation)
Tương quan là sự kiện nguyên thuỷ, là định luật của trí thông minh, khái niệm
đơn giản nhất, động cơ của biện chứng pháp. Khi tự cho mình tương quan, người
ta tự cho mình một chuỗi phạm trù và trước tiên là số lượng. Bởi vì tương quan
không thể tiến hành mà không có đối thể của nó, nó có nghĩa không thể là cái này
mà không có cái kia, nó kêu gọi một tương quan đối nghịch là sự tất yếu để là cái
này mà không cần đến cái kia, nhưng không phải theo cách như thể có một sự
