Michel SERRES, Hermès II ou l’Interférence, tr.32 - 34
* Nguyên văn: "L’encyclopédie interréférée ou le nouveau lieu de la spéculation".
Còn ý nghĩa câu này là gì? Các tác giả quyển Philosophes & Philosophie khi trích
dẫn bản văn này chẳng cho ta một chú thích nào. Người dịch tự thấy mình cũng
chỉ hiểu rất lơ mơ nên không dám lạm bàn. Vậy xin để quý bạn đọc … tự tìm
hiểu vậy.
Cơ học lượng tử
(la mécanique quantique)
Người ta gọi là cơ học lượng tử cái lý thuyết cho phép nhận ra cách ứng xử của
vật chất và của ánh sáng trong mọi trường hợp mà ta không thể bỏ qua sự can
thiệp của một hằng tố phổ quát h gọi là hằng tố Planck (constante de Planck) hay
lượng tử hành động (quantum d’action). Điều kiện này trên lãnh vực định nghĩa
cơ học lượng tử chỉ ra rằng vấn đề không chỉ là một lý thuyết thích nghi với
những hiện tượng cực vi mà đối với chúng, lý thuyết này sẽ kéo dài những định
luật của cơ học và điện từ học cổ điển. Có những hiện tượng lượng tử vĩ mô và cơ
học lượng tử là một hệ thống mạch lạc và tổng quát của những khái niệm, dựa
trên những nền tảng rất khác với những nền tảng của hệ thống khái niệm đặc
trưng của vật lý cổ điển xưa kia. Cơ học lượng tử, được hình thành trong khoảng
1900 đến 1927, hiện nay là nền tảng cho mọi hiểu biết về vật chất và những
nguyên lý của nó vẫn còn hiệu lực trong một thang rất rộng của vật lý hạt nhân,
vật lý các hạt cơ bản; vài năm nay nó cũng giữ vai trò rất quan trọng đối với vật
lý thiên thể.
Về phương diện lịch sử, từ ngữ cơ học lượng tử xuất hiện năm 1924 - 1925 và
được công nhận rộng rãi năm 1927 nhân Hội thảo Solvay lần thứ năm tổ chức tại
Bruxelles để chỉ việc tổng hợp ba chủ nghĩa hình thức riêng biệt, cả ba đều được
khởi thảo trong hai năm trước đó: cơ học ma trận (la mécanique matricielle) của
Werner Heisenberg, Max Born và Pascual Jordan; cơ học ba động (la mécanique
ondulatoire) của Erwin Schrưdinger và lý thuyết biến đổi (la théorie des
transformations) của Paul Dirac. Từ thời điểm đó, cơ học ba động được trình bày
như một lý thuyết thống nhất và được trang bị một cách giải thích vật lý nhờ
