… Điều đòi hỏi trước tiên, liên quan đến vấn đề bản chất của linh hồn, của thần
thánh hay của con người (1), là người ta cần có những ý tưởng đúng khi quan sát
những trạng thái và những hành vi của nó.
Sự chứng minh khởi đi từ chỗ này: mọi linh hồn đều bất tử. Thật vậy, cái gì tự
thân vận động (2) thì bất tử thay vì là, đối với những cái gì là động cơ của vật
khác, mà cũng do vật khác làm chuyển động, thì sự ngược lại chuyển động cũng
có nghĩa là chấm dứt sự tồn tại. Vậy là chỉ có cái gì tự thân vận động, do sự kiện
là nó không tự bỏ rơi chính mình, nên cũng sẽ không bao giờ nó ngưng vận động
(3) nhưng ngoài ra nó còn là, đối với tất cả những gì còn đang được chuyển động,
một suối nguồn và một nguyên lý của chuyển động - Vậy mà nguyên lý là cái gì
bất sinh bất diệt (4) bởi vì chính từ một nguyên lý mà, một cách tất yếu, tất cả
những gì bắt đầu tồn tại mới thực sự bước vào tồn tại, trong khi chính nguyên lý,
một cách tất yếu, không phái sinh từ cái gì cả; quả thực nếu nó bắt đầu hiện hữu
từ một vật gì đó, thì sẽ không có bắt đầu tồn tại từ một nguyên lý (5). Đàng khác,
bởi vì nó là bất sinh nên tất yếu nó cũng bất diệt (6), quả thật, điều rất hiển nhiên
là, một khi nguyên lý bị huỷ diệt, thì không bao giờ nó sẽ bắt đầu hiện hữu từ một
vật gì, cũng không có vật gì bắt đầu hiện hữu từ nó, nếu đúng là chính từ một
nguyên lý mà vạn hữu bắt đầu tồn tại. Vậy chúng ta hãy kết luận như thế này: cái
gì là nguyên lý của chuyển động, là cái tự thân vận động, vậy là cái ấy không thể
bị huỷ diệt, cũng không thể bắt đầu tồn tại: nếu không thế, thì cả bầu trời cùng
muôn vật đều sụp đổ, tất cả đều ngưng lại và sẽ không còn tìm thấy đâu dấu vết -
Giờ đây, sự bất tử của cái gì tự thân vận động (a) đã được cho thấy hiển nhiên,
người ta sẽ không còn e ngại gì để khẳng định rằng đó là yếu tính của linh hồn,
rằng khái niệm về linh hồn là chính khái niệm này (b). Thật vậy, mọi khối thể nào
nhận chuyển động từ bên ngoài là một khối thể vô hồn, trái lại một khối thể có
hồn là khối thể nào mang nguyên lý tự trong mình, bởi bản tính của linh hồn hệ
tại ở đó. Nhưng nếu đúng là như thế, nếu cái gì tự thân vận động không gì khác
hơn là linh hồn, như vậy tất yếu linh hồn phải vừa là bất sinh và bất diệt.
PLATON, Phèdre
1. Cũng như trong đối thoại Timée, hai loại linh hồn này cùng một bản chất.
