Thánh AUGUSTIN, Nước chúa.
1. Tôi tự biết như là một hữu thể hiện tồn (existant).
2. Giá trị chân lý.
VỀ TAM VỊ NHẤT THỂ (De la Trinité)
Học thuyết về linh hồn
Augustin phê bình lập trường của những nền tâm lý học theo nguồn hứng duy vật
(coi linh hồn là một yếu tố vật chất) và lập trường của những học thuyết chỉ coi
linh hồn như một phẩm tính của cơ thể. Ông bênh vực lập luận về khả năng linh
hồn tự biết mình: trong khi làm thế, chính là bản tính riêng của mình mà linh hồn
lãnh hội. Điều ấy sẽ không thể xảy ra nếu linh hồn chỉ là một cơ thể hay thuộc
tính của cơ thể.
Những ai cho rằng linh hồn là một cơ thể, hay một hợp thể, hay là một đối trọng
thăng bằng cho thân xác, muốn rằng mọi hành vi của tư tưởng thuộc về một chủ
thể, dầu rằng cái bản thể mà họ coi là linh hồn đó, là khí hay lửa (1) hay một cơ
thể nào khác (2). Trí thông minh sẽ ở trong cơ thể này vớitư cách là phẩm chất;
cơ thể là chủ thể và trí thông minh là thuộc tính. Nghĩa là chủ thể sẽ là linh hồn
mà họ nghĩ là một cơ thể, và rằng trí thông minh sẽ ở trong chủ thể, cũng như
những hành vi khác của tư tưởng mà chúng ta đã nhắc nhở tính cách không thể
nghi ngờ. Những ai phủ nhận rằng linh hồn là một cơ thể, mà coi đó là một hợp
thể hay một đối trọng thăng bằng của cơ thể (3) thì thực tế cũng thuộc về một
quan niệm tương tự. Sự khác biệt nằm ở chỗ là những người đầu coi chính linh
hồn là một bản thể, trong đó chứa đựng trí thông minh, còn những người sau đặt
nó trong bản thể, nghĩa là trong cơ thể mà nó là hợp thể hay đối trọng. Trong điều
kiện đó, họ có thể đặt trí thông minh nơi đâu, nếu không phải là trong cùng bản
thể thân xác?
Những người này cũng như những người kia đều không lưu ý rằng linh hồn tự
biết khi nó tự đi tìm (4), như chúng tôi đã chỉ ra. Vậy mà người ta không thể bằng
cách nào nói rằng một vật là đã được biết khi nào người ta còn chưa biết bản thể
của nó. Vậy là, bởi vì linh hồn tự biết, nó biết bản thể của mình, và khi nó chắc về
