5. "Con người là động vật" không phải là một "sự vật".
6. Đối tượng của tri thức không phải là một sự vật (đặc thù, bên ngoài tinh thần).
Không có sự vật nào (đặc thù, bên ngoài tinh thần) là đối tượng của tri thức.
JEAN BURIDAN
(1300 - 1358)
Nguyên quán ở Béthune, viện trưởng đại học Paris năm 1328 và được tái bổ
nhiệm năm 1340, chết sau năm 1358 (có thể là sau 1366). Jean Buridan là triết
gia Pháp chính của thế kỷ mười bốn. Là người theo thuyết duy danh, như
Ockham (nhưng không chấp nhận mọi luận đề của thuyết này), ông đã để lại một
sự nghiệp đồ sộ, bao trùm mọi lãnh vực của triết học: vật lý học (Quaestiones
super libris quattuor De caelo et mundo, Questiones super octo Physicorum
libros), Siêu hình học (In Metaphysicam Aristotelis Quaestiones), tâm lý học (In
De Anima), đạo đức học (Quaestiones super decem libros Ethicorum), chính trị
và lô-gích học (Summulae de dialectica, Sophismata, Consequentiae).
Là người gợi cảm hứng và truyền bá một cách triết lý mới - con đường hiện đại
(la via moderna) - Buridan đã được đưa vào chương trình triết học của nhiều đại
học ở Trung Âu (Vienne, Cracovie, Heidelberg) và ông đã có được rất nhiều môn
đệ. Ông thường được coi như là một trong những triết gia quan trọng nhất và một
trong những nhà luận giải phong phú nhất về Aristote mà thế kỷ mười bốn, nếu
không muốn nói là cả truyền thống kinh viện, đã sản sinh ra. Tuy nhiên, chính ở
lãnh vực vật lý học mà sự đóng góp của ông mới là cốt yếu, và ông đã vượt qua
Aristote - để không nói là đi ngược hẳn lại. Bằng cách giải thích toàn bộ những
chuyển động, dưới đất cũng như trên trời, bởi cùng một khái niệm "lực được in
dấu" (force imprimée), Buridan đã là người đầu tiên công phá kịch liệt kiểu phân
chia thế giới của Aristote thành hai cõi miền riêng biệt: dưới mặt trăng và trên
mặt trăng. Thống nhất lý thuyết về chuyển động, ông cũng đã giáng những đòn
chí mạng đầu tiên vào vũ trụ luận Hy Lạp-Ả Rập về những "trí tuệ vận động" cho
đến lúc ấy vẫn thường được viện ra để giải thích những chuyển động trong bầu
trời.
VỀ NGỤY BIỆN (Sophismata)
