thời, bằng hết sức mình, giảm nhẹ những mất mát muộn phiền của người khác, và
ông ta vẫn cho rằng - nhân danh tính nhân đạo - sự giúp đỡ và an ủi do con người
mang đến cho con người là đáng ngợi khen. Nếu tính nhân đạo, một đức tính tự
nhiên với con người hơn tất cả mọi đức tính khác, hệ tại ở chỗ làm dịu bớt những
khổ đau nơi người khác và đem lại cho đời sống của họ nhiều niềm vui hơn, thì
làm thế nào mà thiên nhiên lại không khích lệ người ta tự cung cấp cho mình dịch
vụ đó?
Như vậy thiên nhiên mời đón mọi người hãy ban cho nhau sự tương trợ nhằm đạt
đến một đời sống tươi đẹp hơn một lời khuyên khôn ngoan, không ai là cao hơn
số phận chung của mọi người đến nỗi thiên nhiên phải riêng lo chăm sóc cho
mình y ta, thiên nhiên vốn muốn điều tốt lành chung cho mọi hữu thể mà nó đã
tập hợp vào một nhóm duy nhất bởi sự tham thông của chúng vào một hình thức
chung. Cũng chính bản tính này, do vậy buộc anh phải khước từ việc vơ vét lợi
ích cho mình, những lợi ích được trả giá bằng sự mất mát của kẻ khác.
THOMAS MORE, Xứ không tưởng.
MACHIAVEL
(1469 - 1527)
Sinh ở Florence trong một gia đình tiểu quý tộc, trong một nước Ý bị tương tàn
bởi những cuộc nội chiến liên miên giữa các lãnh chúa, Machiavel lớn lên nơi
một thành phố mà những người lính Pháp sẽ giải phóng khỏi bàn tay của dòng tộc
Médicis. Nền Cộng hoà được công bố ở Florence với một hiến pháp thừa hưởng
những quan niệm đạo đức và tâm linh của Savonarole, một tu sỹ dòng Đa minh
(Dominicain). Quyền lực được phân chia giữa 1000 gia đình và một chính phủ
gồm 9 thành viên chung quanh một vị tổng lý. Vào năm 1498 Machiavel trở
thành tổng thư ký Liên bộ Ngoại giao, chiến tranh và nội vụ. Ông sẽ thực hiện
trong vòng mười bốn năm, một trong số những công việc phong phú nhất, đi đây
đi đó, quan sát, đối chiếu những gì xảy ra trong quân đội hay trong các triều đình
lãnh chúa. Năm 1501, trở thành cánh tay phải của Tổng lý Soderini, ông sẽ chiếm
lĩnh "quyền khuynh thiên hạ" trên nền chính trị của Florence. Nhưng vào năm
1512, dòng tộc hùng mạnh Médicis trở lại nắm quyền: Machiavel không những bị
