Nếu thế thì ngược lại, phải chăng con người sẽ nói rằng họ chắc chắn chiếm hữu
chân lý, đang khi họ là hạng người mà, bị áp lực dù chỉ một chút xíu, cũng đủ
chứng tỏ họ không đủ tư cách để sở hữu chân lý, và bị buộc phải thả tay ra?
Con người quả là một con ngáo ộp! Một vật mới lạ! Một quái vật, một sự hỗn
mang, một sự mâu thuẫn, một điều kỳ diệu! Là quan toà xét xử muôn loài và
đồng thời là con giun đất đần độn; là kho chân lý, và là bể chứa sự hoang mang
sai lầm; là niềm kiêu hãnh và cặn bã của vũ trụ!
Ai sẽ gỡ rối được tình trạng lộn xộn này? Thiên nhiên phản bác những kẻ hoài
nghi, và lý trí phản bác những kẻ giáo điều. Hỡi con người! Các người sẽ trở
thành cái gì khi các người cố dùng lí trí tự nhiên của mình mà tìm hiểu xem thân
phận đích thực của các người ra sao? Các người không thể tránh né cũng không
thể gia nhập một trong những trường phái này.
Vậy thì, hỡi con người kiêu căng, nên biết rằng người đã thành cái nghịch lý cho
chính ngươi. Hãy tự hạ, hỡi lí trí yếu ớt; hãy câm lặng, hỡi thiên nhiên khờ dại;
hãy học cho biết rằng con người vô cùng siêu việt con người, và hãy học từ Chủ
tể của các người cho biết thân phận đích thực của ngươi, thân phận mà người
chẳng hề biết gì cả. Hãy tĩnh tâm để đón chờ ơn thiên khải…
PASCAL, Những suy tư.
MALEBRANCHE
(1638-1715)
Nicolas de Malebranche, con trai một Quản thủ nhân khố của nhà vua, sinh ngày
5 tháng tám, 1638 ở Paris. Sau thời gian dài học ở nhà các gia sư, từ năm 1654
đến 1656 ông theo học triết lý tại Trung học de la Marche ở Paris, rồi từ 1656 đến
1659 học thần học ở Đại học Sorbonne. Năm 1660, ông vào nhà nguyện Thánh
Honoré, vùng ngoại ô Paris và không bao giờ rời xa đó nữa, trừ vài cuộc du hành
ngắn; cũng chính tại đó ông qua đời ngày 13 tháng mười, năm 1715.
Thụ phong linh mục năm 1664, cũng chính năm này mà việc đọc say mê quyển
Khảo luận về con người, một di tác của Descartes, đã ảnh hưởng quyết định đến
