Các biện giả
Các biện giả (les Sophistes) là những người đưông thời với Socrate, sống vào
khoảng giữa thế kỷ thứ năm trước CN. Chủ yếu họ là những bậc thầy về tu từ
pháp (Rhétorique) đã dạy cho người Hy Lạp khi mang đến cho họ nền văn hoá và
những phương tiện để cùng lúc vượt qua những nguy cơ mà sự yếu đuối tự nhiên
khiến con người phải đối mặt và những trở ngại mà cuộc sống xã hội dựng lên
chống lại thành công hay hạnh phúc của họ.
Cùng với những khuôn mặt lịch sử như Protagoras, Gorgias, Prodicos, Hippias,
Antiphon và Critias còn có những nhân vật tầm tầm như Xéniade, Thrasymaque
hay ngay cả những nhân vật hư cấu như Calliclès trong đối thoại Gorgias của
Platon, hoặc là nửa hư cấu như Euthydème và Dionàysodore, hai nghệ sĩ nhào lộn
do Platon tung lên sân khấu.
Nghệ thuật của họ không lùi bước trước bất kì phương tiện nào. Tu từ học mà họ
giảng dạy gồm nghệ thuật quyến rũ và phỉnh nịnh (Gorgias), thứ biện chứng pháp
mà họ rao truyền là nghệ thuật xét hỏi, thanh biện. Họ dạy cho học trò vận dụng
những lập luận chỉ đúng ở bề ngoài (arguments spécieux), những kiểu phản bác
nguỵ biện (réfutatioins sophis tiques) như Aristote nói, hoặc những kiểu lý luận
trá nguỵ nhằm làm cho đối thủ phải lúng túng - Họ không cần bận tâm đến chân
lý hay sự thật nào cả, dầu đó là chuyện kiện tụng ở pháp đình, hay tranh luận về
chính trị hay trong những cuộc hội thảo thông thái về khoa học hay đạo đức, họ
chỉ nhắm đến tính hiệu quả. Đó là một nghệ thuật gần với ma thuật, nó tận dụng
mọi uy thế của diễn từ.
Về triết học, họ tìm cách phản bác mọi nguyên lý có thể khiến cho sự thực hành
nghệ thuật của họ phải chịu nguy cơ. Thay vì bản tính tự nhiên và chân phác của
con người, họ đề cao quy ước và sự cầu kỳ giả tạo; họ dùng vô thể đối lại hữu thể
(Gorgias); thay vì chân lý là những yếu tính, họ đề ra chủ nghĩa tương đối dựa
vào các giác quan (Protagoras); thay vì những chân lý thường hằng, là chủ nghĩa
kinh nghiệm (Hippias); thay vì tôn giáo, là sự lừa dối chính trị, thay vì nhất tính
của sự ưu việt là phức tính của những phẩm hạnh. Một tác giả khuyết danh vào
cuối thế kỷ thứ năm trước CN, đã biên soạn cuốn Những lời nước đôi
