… Vì vậy chỉ cần có sự tin cậy nơi Thiên chúa, tin rằng Ngài làm mọi sự vì lợi
ích lớn nhất và không gì có thể làm hại những ai yêu mến Ngài. Nhưng biết một
cách chi tiết các lý do đã thúc đẩy Ngài chọn làm ra trật tự vũ trụ này, cho phép
tội lỗi xảy ra, hay ban phát ân sủng của Ngài một cách nhất định, thì vượt quá khả
năng trí khôn hữu hạn của chúng ta, đặc biệt trí khôn chưa đạt tới mức hưởng
kiến nhan Chúa.
Tuy nhiên có thể có một ít nhận xét tổng quát về hành động của Chúa Quan
Phòng trong việc cai quản vũ trụ. Chẳng hạn có thể nói rằng cái gì bao gồm nhiều
thực tại hơn trong một khối lượng nhỏ hơn thì là cái hoàn hảo hơn. Người hành
động hoàn hảo là người giống như nhà hình học tuyệt vời biết cách tìm ra các cấu
trúc tốt nhất cho một bài toán. Vậy hữu thể hoàn hảo n, chiếm ít chỗ nhất, nói
cách khác, gây cản trở ít nhất, là các trí khôn, và sự hoàn thiện của chúng là các
nhân đức. Đó là lý do tại sao chúng ta không được hoài nghi rằng hạnh phúc của
các trí khôn là mục tiêu chính của Thiên Chúa và Ngài theo đuổi mục tiêu này với
sự hài hoà chung lớn nhất. Chúng ta sẽ nói thêm về điều này dưới đây.
Còn về việc Thiên Chúa hành động một cách đơn sơ, điều này được áp dụng rất
thích hợp liên quan đến các phương tiện trong đó sự đa dạng, phong phú hay dư
dật được áp dụng cho các mục tiêu hay hiệu quả. Cái này phải cân đối với cái kia,
giống như chi phí xây dựng một toà nhà phải cân đối với kích thước và vẻ đẹp
muốn có. Đúng là Thiên Chúa không phải mất gì, ít hơn là nhà triết học cần để
làm ra các giả thuyết để xây dựng thế giới tưởng tượng của ông, vì Thiên Chúa
chỉ cần ra một lệnh truyền là làm ra cả vũ trụ này; nhưng về phương diện sự khôn
ngoan, vì chúng độc lập với nhau, các lệnh truyền và các giả thuyết giữ vai trò
của các phí tổn, vì lý trí đòi hỏi chúng ta tránh sử dụng nhiều giả thuyết hay
nguyên lý không cần thiết, cùng một cách như thế, trong khoa thiên văn, hệ thống
đơn giản nhất luôn luôn được ưa thích hơn.
Các quyết định hay hành động của Thiên Chúa thường được chia thành bình
thường và phi thường. Nhưng phải lưu ý rằng Thiên chúa không bao giờ làm ra
điều gì ngoài trật tự. Vì thế những gì chúng ta gọi là phi thường thì chỉ là phi
thường trong tương quan với trật tự vũ trụ, mọi sự đều phù hợp với trật tự ấy.
