hoà) đến khoa học (Về toán học) cùng triết lý đạo đức và tôn giáo: Về tham vọng,
Về các đức tính, Về chân lý, và Về chư thần.
Tác phẩm cuối khiến tác giả bị buộc tội nghịch đạo và phải chịu lưu đày cho đến
chết.
Protagoras cũng gốc ở Abdère giống như thầy ông, Démocrite. Ông mượn của
thầy lý thuyết về cảm giác theo đó những đặc tính khả giác chỉ hiện hữu nhờ qui
ước, nghĩa là tương đối với chúng ta. Có lẽ để chống lại lối giải thích võ đoán của
trường phái Abdère mà Démocrite nêu lên trong quyển Những khẳng định. Nói
rằng những đặc tính khả giác được nhận ra tương đối với giác quan là một
chuyện, nhưng đằng khác muốn rằng mọi thực tại đều giản qui vào cái khả giác
như Protagoras chủ trương, lại là một chuyện khác. Thực vậy, đối với triết gia
này, giác quan là thước đo cho khả giác, và chính trên khám nghiệm này mà ông
thành lập khoa tu từ học của mình, nhằm xây dựng nên qui ước.
Con người là thước đo vạn vật (L’homme est la mesure de toutes choses).
Lấy lại dưới một hình thức khác lý thuyết vật lý được trình bày trong đối thoại
Théétète của Platon, Sextus Empiricus, triết gia hoài nghi Hy Lạp thế kỷ thứ hai,
chứng tỏ rằng thuyết tương đối của Protagoras là một thuyết duy vật và thuyết
duy hiện tượng. Nếu không có một thực thể nào, không có một hữu thể cố định,
bất động và vững chãi nào, hữu thể tác nhân và hữu thể thụ nhân phối hợp nhau
để sinh ra một sản phẩm hỗn hợp, trên đà sinh thành không ngừng, đó là hiện
tượng và phải nói rằng, có tính vật chất và thể lý, bởi vì hiện tượng hữu thể tuyệt
đối chỉ có thể thuộc về những khái niệm, thực sự không còn hiện hữu ở đây.
SEXTUS EMPIRICUS (Y sĩ và triết gia hoài nghi Hy Lạp, thế kỷ thứ hai)
Protagoras cho rằng con người là thước đo vạn vật, thước đo sự hiện hữu của
chúng, đối với những gì đang hiện hữu, thước đo sự không hiện hữu của
chúng, đối với những gì không hiện hữu (a)
