Sống trong một xã hội, muốn duy trì được trật tự phải quy định rõ quan hệ giữa
người cai trị với người được cai trị. Đó là luật chính trị (droit politique). Lại phải
quy định quan hệ giữa các công dân. Đó là luật dân sự (droit civil) (1).
Công pháp quốc tế tất nhiên phải dựa trên nguyên tắc: Mỗi một dân tộc trong hoà
bình phải làm được điều tốt nhất, trong chiến tranh phải cố hết sức làm ít điều xấu
nhất cho lợi ích thực tế của loài người.
Mục đích của chiến tranh là chiến thắng. Mục đích của chiến thắng là chinh phục.
Mục đích của chinh phục là bảo tồn cái đã giành được. Mấy điều này phải là
nguyên tắc cho các điều khoản của công pháp quốc tế.
Tất cả các dân tộc đều có quyền của họ. Ngay như dân Iroquois (x), từng ăn thịt
tù binh, cũng có luật lệ của họ; họ trao đổi người thương thuyết, quy định chiến
tranh hay hoà bình. Có điều là luật của họ không dựa trên những nguyên tắc đúng
đắn.
Ngoài công pháp quốc tế liên quan đến các xã hội khác nhau, còn có luật chính trị
cho từng xã hội. Một xã hội không có thể tồn tại nếu không có một nền cai trị.
Gravina (x) nói rất đúng rằng "Mọi lực lượng cá biệt họp lại thành cái gọi là Nhà
nước chính trị"
Lực lượng chung của mọi người có thể đặt trong tay một người hoặc một số
người. Có kẻ nghĩ rằng Trời Đất đã sinh ra phụ quyền thì một người cai quản xã
hội là hợp với tự nhiên. nhưng đem quyền người cha trong gia đình ví với quyền
trị nước của một cá nhân, thì sau khi cha chết sẽ đến quyền người anh; sau khi
anh chết sẽ đến con chú, con bác (như ở dân tộc Germain), thì cái quyền đó sẽ là
quyền của nhiều người. Quyền lực chính trị tất yếu phải là sự liên kết nhiều gia
đình.
Sự cai trị phù hợp với tự nhiên hơn cả là làm cho địa vị từng cá nhân phù hợp một
cách tốt nhất với địa vị của toàn thể nhân dân.
Nhưng sức mạnh cá nhân không thể hoà nhập lại nếu mọi ý chí không hoà nhập
"Mọi ý chí cá nhân hoà nhập lại thành cái gọi là Nhà nước dân sự". Đây cũng là
một lời nói đúng của Gravina (x).
