ngẫm, trách tội mình sâu sắc, thì dù có điềm hung như vậy cũng sẽ
không trở thành tai họa.
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ mười một, trời mưa lớn. Sông Cốc Thủy
nước dâng làm đổ cửa thành, ngập cung Lạc Dương, bình địa nước sâu
năm thước, hủy hoại mười chín cung tự, cuốn trôi hơn bảy trăm ngôi
nhà dân. Đường Thái Tông bảo các đại thần theo hầu:
− Trẫm không có đức hạnh nên ông trời mới giáng tai họa. Hẳn là
do trẫm tai mắt không sáng, hình phạt không phù hợp đến nỗi âm
dương đảo loạn, mưa gió thất thường. Trẫm phải vỗ về trăm họ, nhận
lỗi về mình, lo sợ cảnh giác. Trẫm còn lòng dạ nào một mình an
hưởng sơn hào hải vị? Lệnh cho nhà bếp ngưng dâng thịt cá, chỉ dâng
rau quả. Bá quan văn võ đều phải dâng sớ tấu việc, bàn luận sự được
mất trong chính sự.
Trung thư thị lang Sầm Văn bản dâng bản tấu:
− Thần nghe nói gây dựng sự nghiệp thành công đã khó, giữ
vững cơ nghiệp đạt được để trị vì còn khó hơn. Bởi vậy khi yên phải
nghĩ đến lúc nguy là để ổn định cơ nghiệp; làm việc có trước có sau là
để củng cố gốc rễ. Nay tuy trăm họ bình an vô sự, biên cương bình
định an ninh, nhưng ta mới tiếp quản thời loạn ly, lại kế thừa lúc suy
bại khốn khó, dân sốgiảm, đất đai khai khẩn không nhiều. Ân huệ ban
ra đã rất rõ rệt, nhưng vết thương vẫn chưa lành; phong khí đức giáo
lan khắp đất nước, nhưng tài sản vẫn còn thiếu hụt. Do đó người xưa
dùng việc trồng cây để ví von. Thời gian lâu dần thì cành lá xum xuê;
nếu thời gian trồng cây ngắn thì không thể vững chãi, dù có dùng phân
tốt bón cho nó, có nắng xuân sưởi ấm nó, chỉ một người lắc, nó cũng
bị khô héo. Trăm họ ngày nay rất giống với tình trạng này. Thường
xuyên bao bọc nuôi nấng thì sẽ ngày một sinh sôi; một khi có trưng
binh lao dịch, thì theo đó sẽ suy bại tiêu hao. Suy bại tiêu hao quá
mức, dân sẽ không thể sinh tồn; dân không thể sinh tồn thì tiếng oán
