có năng lực gì? Chỉ mong bệ hạ có thủy có chung, thế thì thiên hạ mãi
mãi nhận được lợi ích.
Thái Tông lại nói:
− Trẫm quan sát các quân chủ dẹp loạn thời trước tuổi đều quá
bốn mươi, chỉ có Hán Quang Võ Đế ba mươi ba tuổi. Nhưng trẫm
mười tám tuổi đã cầm quân, hai mươi bốn tuổi dẹp yên thiên hạ, hai
mươi chín tuổi lên ngôi thiên tử, đó chính là võ công vượt xa cổ đại.
Trẫm trận mạc từ khi còn trẻ, không có thời gian rảnh rỗi đọc sách, từ
Trinh Quán đến nay, tay không rời sách, hiểu được biện pháp căn bản
trong giáo dục cảm hóa, phát hiện ra căn nguyên của việc trị nước. Thi
hành mấy năm, thiên hạ đại trị, phong tục tập quán thay đổi lớn, con
cái hiếu thuận, bề tôi trung thành, điều này lại là văn trị hơn hẳn thời
xưa. Ngày trước các triều từ Chu, Tần, ngoại tộc quấy nhiễu, nay
ngoại tộc, đều là thần thuộc, điều này lại là hơn hẳn cổ nhân. Ba
phương diện này, trẫm có đức hạnh gì mà gánh vác nổi? Đã có công
huân nghiệp tích như vậy, sao có thể không xem xét từ đầu đến cuối
chứ?
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ mười một, Thái Tông xuống chiếu:
− Trẫm nghe nói chết là cái kết của sự sống, là mong muốn con
người trở về tự nhiên; mai táng là ẩn giấu thi thể, là mong muốn người
khác không nhìn thấy được. Phong tục từ xưa để lại, chưa nghe thấy
đắp mộ trồng cây; nề nếp hậu thế truyền lại, chỉ sử dụng quan tài. Chế
giễu kẻ quá mức xa xỉ là không thích sự lãng phí của người đó; khen
ngợi người tiết kiệm, là quý trọng người đó không có tai họa. Bởi vậy,
Đường Nghiêu là thánh đế, táng ở Cốc Lâm, có truyền thuyết xung
quanh mộ có cây làm dấu hiệu; Tần Mục Công là minh quân, táng ở
cung Di Tuyền không thấy mộ đắp ở chỗ nào. Khổng Tử là hiếu tử,
táng chung với cha mẹ ở vùng Phòng có mộ mà không đắp phần; Diên
Lăng Quý Tử là cha hiền, an táng con trai ở nơi cách xa quê hương
