ngày một khác đi. Tuy miệng luôn nói quan tâm đến dân, nhưng trong
lòng lại rất quan tâm đến việc làm cho mình sung sướng. Khi thì muốn
xây dựng cung thất, lo bề tôi khuyên can, bèn nói: “Nếu không làm
như vậy thì không tiện cho bản thân trẫm”. Ngại bởi tình vua tôi, thần
sao có thể lại khuyên can nữa? Đây là có ý bịt miệng người khuyên
can, còn có thể nói là lựa chọn ý kiến hay mà làm theo sao? Đây chính
là điều thứ ba bệ hạ đã không kiên trì được đến cùng.
Thành công và thất bại trong lập mệnh tùy thuộc vào môi trường
mà con người ta tiếp xúc. Tiếp xúc với cỏ lam thảo, bạch chỉ, hay là
tiếp xúc với bào ngư cũng đều chịu ảnh hưởng của nó. Cẩn thận với
người thân cận, không thể không suy nghĩ nghiêm túc. Trong năm
Trinh Quán thứ nhất, bệ hạ chú ý trui rèn danh dự tiết tháo, không
thiên vị, chỉ cần hiền lương là gần gũi, xa lánh biếm xích kẻ tiểu nhân,
nay thì không như vậy nữa, gần gũi tiểu nhân một cách khinh suất, tôn
trọng quân tử một cách chiếu lệ. Tiếng là tôn trọng quân tử, nhưng
thực tế là kính nhi viễn chi; tiếng là khinh thị tiểu nhân, nhưng thực
chất là gần gũi bọn họ một cách thân tình; gần gũi tiểu nhân thì không
thấy cái xấu của họ, xa lánh quân tử thì không biết cái tốt của họ.
Không biết cái tốt của quân tử thì không cần người khác ly gián cũng
sẽ tự mình xa lánh họ; không nhìn thấy cái xấu của tiểu nhân, có khi
còn tự mình gần gũi họ. Gần gũi tiểu nhân một cách thân tình quyết
không phải là biện pháp giúp nước nhà thịnh trị; xa lánh tiểu nhân lẽ
nào là tác phong chấn hưng đất nước? Đây chính là điều thứ tư bệ hạ
đã không thể kiên trì đến cùng.
Sách “Thượng thư” viết: “Đừng làm việc vô ích để tổn hại đến
việc có ích, sự nghiệp sẽ thành công; không quý vật kỳ lạ, không
khinh thường vật dụng hàng ngày, nhân dân mới giàu có. Chó ngựa
không phải bản địa sinh ra thì không nuôi, cầm thú quý lạ đừng nuôi
trong đô thành”. Trong năm Trinh Quán thứ nhất, bệ hạ hành động
tuân theo Nghiêu Thuấn, từ bỏ ngọc ngà châu báu, trở lại bản tính
thuần phác. Những năm gần đây, lại đặc biệt thích những thứ dị kỳ,
