TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 100

Đúng là trong trường hợp “vá víu” gen, tôi ủng hộ quan điểm kiểm soát
trước. Nếu như tôi là nhà sinh học, chắc chắn tôi sẽ đặt ra cho mình những
câu hỏi nghiêm túc trước khi bắt tay vào những nghiên cứu thuộc loại đó.
Ông có nghĩ rằng hiện tượng điều chỉnh, trước hoặc sau, này đối với
nghiên cứu cần phải được làm bởi một ủy ban các nhà khoa học thuần túy
hay bởi một áp lực đối với chính phủ bởi dư luận đã được thông tin tốt?
Lý tưởng nhất là sự điều chỉnh sau sự nghiên cứu được thực hiện cả bởi các
nhà khoa học lẫn công chúng được thông tin tốt gây áp lực đối với chính
phủ. Sự thành lập một ủy ban đạo đức bao gồm các nhà khoa học lớn của
tất cả các nước, đại diện cho tất cả các quan điểm, kể cả những người có uy
tín lớn về đạo đức cũng như các nhà thần học và triết học, nếu cần.
Nhưng công chúng cũng cần hiện diện để làm đối trọng với nhà khoa học.
Sự xuất hiện những khái niệm khoa học và công nghệ ngày càng phức tạp
và khó nắm bắt tạo nên một nguy cơ đáng lo ngại: đó là sự thống trị của
một đẳng cấp gồm một số ít người hiểu biết và do đó mà nắm quyền lực. Ví
dụ, nếu những nhà sinh học giải mã được bộ gen người, thì họ sẽ nắm trong
tay một quyền lực quá mức mà không hề có đối trọng.
Nhưng để có tiếng nói, công chúng phải được thông tin tốt, nếu không họ
sẽ bị các phương tiện thông tin đại chúng hoặc những kẻ mị dân dẻo mỏ dắt
mũi theo những mục tiêu chính trị hoặc chiến tranh. Chính vì thế tôi cho
rằng một trong những nhiệm vụ thiêng liêng của nhà khoa học là thông tin
cho công chúng và phổ biến những phát minh của mình. Ngoài ra, tôi nghĩ
rằng công chúng có nhu cầu rất lớn được thông tin: sau khi cuốn Giai điệu
bí ẩn của tôi ra đời, tôi rất cảm động nhận được rất nhiều thư từ của độc giả
đánh giá cao sự nỗ lực phổ biến khoa học của tôi.
Và sự thông tin là hoàn toàn có thể làm được. Ví dụ, tôi thấy rằng các nhà
khoa học đã rất thành công trong việc làm cho công chúng trở nên nhạy
cảm với những hiểm họa môi trường mà hành tinh chúng ta đang bị đe dọa,
trong việc thông tin về hiệu ứng nhà kính gây bởi sự ô nhiễm làm cho Trái
Đất nóng lên và có nguy cơ gây ra những tai họa sinh thái. Tôi thiết nghĩ
rằng trong cuộc sống hàng ngày con người đang có ý thức hơn về chuyện ô
nhiễm và tiêu xài hoang phí năng lượng. Tình cảm đó của công chúng tạo