TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 19

thực hiện tại Phòng thí nghiệm Jet Propulsion của Caltech. Tôi sẽ còn nhớ
mãi cảm xúc của mình khi được xem những hình ảnh đầu tiên mà con tàu
thăm dò Mariner 7 gửi từ sao Hỏa về. Trên một màn hình lớn đặt ngay
trong lớp - hình như lớp của giáo sư William Fowler - những hình ảnh về
bề mặt sao Hỏa dần dần hiện lên trước mắt chúng tôi theo mức độ các tín
hiệu vô tuyến từ con tàu thăm dò về tới Trái Đất. Đó là một cảm giác không
thể mô tả nổi khi ta nhìn thấy sao Hỏa lần đầu tiên hé lộ cho loài người thấy
bộ mặt thật của mình: chẳng có những người xanh nhỏ bé, cũng chẳng có
những kênh đào, mà chỉ có những phong cảnh đầy sỏi đá hoang vu. Khỏi
phải nói loại trải nghiệm như vậy có ấn tượng như thế nào đối với một đầu
óc còn non trẻ. Tôi cảm thấy mình ở giữa một không khí trí tuệ sục sôi kỳ
diệu!
Vậy là ở chính thời điểm đó ông đã quyết định sự lựa chọn của mình. Ông
có thấy tiếc các lĩnh vực khác không?
Có một lĩnh vực mà tôi cũng say mê không kém, đó là sinh học phân tử,
nhưng thật tiếc là tôi không có thời gian để khảo cứu. Chính Caltech cũng
lại là một trong những trung tâm lớn về lĩnh vực này. Max Delbruck, một
trong số những người sáng lập môn sinh học phân tử, giáo sư của khoa sinh
học, đã được nhận giải Nobel về y học năm 1969 (năm mà Gell-Mann được
nhận giải Nobel về vật lý). Vào mùa hè năm 1968, tôi đã tới gõ cửa
Delbruck để xin ông nhận tôi làm trợ tá về sinh học. Ông đã rất tử tế chấp
nhận đề nghị của tôi. Tôi nghĩ chắc là tôi sẽ phải giúp ông nghiên cứu về
tập tính của thực vật dưới tác dụng của ánh sáng tử ngoại. Nhưng đúng thời
điểm đó, nhà vật lý nghiên cứu các nguồn tia X lại dành cho tôi công việc
mà tôi vừa kể ở trên. Tôi không thể cưỡng lại nổi lời mời gọi của vật lý
thiên văn. Nhưng dẫu sao tôi cũng hơi tiếc là đã không được làm việc cùng
với Delbruck. Dẫu sao, đối với tôi, ba lĩnh vực khoa học có tác dụng làm
đảo lộn nhiều nhất quan niệm của chúng ta về thế giới trong những năm sắp
tới cũng vẫn là vật lý thiên văn, vật lý hạt cơ bản và sinh học (mà đặc biệt
là những nghiên cứu về não). Và nếu được làm lại từ đầu, thì ngày hôm nay
tôi cũng vẫn sẽ chọn một trong ba lĩnh vực đó.
Cũng cần phải nói rằng, việc chọn nghề thiên văn là điều khá lạ lùng đối