TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 61

văn học. Để tiện so sánh, xin nhắc với ông rằng hơn một phần ba ngân sách
của Hoa Kỳ là dùng cho quốc phòng và duy trì quân đội. Một kính thiên
văn lớn cũng không đắt bằng một chiếc máy bay Mirage.
Nhưng ngoài những xem xét về tài chính, ở tận đáy lòng mình, tôi tin rằng
thiên văn học đáp ứng được một nhu cầu sâu xa của con người, đó là nhu
cầu cần hiểu biết về nguồn gốc của mình. Không phải ngẫu nhiên mà các
ngôi sao và các thiên hà luôn luôn làm cho công chúng phải si mê, đó là bởi
vì người ta muốn tìm kiếm ở đó gốc rễ của mình. hay nói theo cách của nhà
thơ Paul Eluard, thiên văn học đã mở rộng tầm mắt cho chúng ta! Nó giúp
ta đánh giá được vị trí của chúng ta trong không gian và thời gian, giúp ta
thấy được mình có vị thế như thế nào trong lịch sử tiến hóa lâu dài của Vũ
trụ và giúp ta hiểu được mối liên hệ của chúng ta với Vũ trụ. Thiên văn học
cũng cho phép chúng ta vượt lên trên trọng lượng của cơ thể và sự ngắn
ngủi của cuộc đời con người. Quan niệm triết học về thế giới mà con người
lĩnh hội được thông qua thiên văn học, theo tôi, cũng là một kiến thức quan
trọng không kém phát minh ra vắcxin chống bệnh ung thư hoặc SIDA.
Nói một cách khác, như cách nói của các nhà toán học Jacobi, nghiên cứu
thiên văn học cũng là vì danh dự của trí tuệ con người.
Đúng, và đó cũng là sự tìm kiếm vị trí của chúng ta trong Vũ trụ, tìm kiếm
ý nghĩa của số phận chúng ta để phân biệt con người với con vật. Sự tiến
hóa đã bổ sung cho bộ não của loài bò sát vỏ não có khả năng biết đặt ra
những câu hỏi như: Vũ trụ có một ý nghĩa gì không? Sự sống có ý nghĩa
không? Chúng ta tới từ đâu và sẽ đi về đâu? Tôi xin trích ra đây câu trả lời
của nhà vật lý Robert Wilson, giám đốc nhà máy gia tốc hạt của Fermi Lab
ở gần Chicago, cho câu hỏi của một thượng nghị sĩ Mỹ về ích lợi của việc
chi hàng đống tiền để xây dựng các máy gia tốc nhằm tìm hiểu cấu trúc của
vật chất. Wilson đã trả lời ông ta rằng nước Mỹ đã chi phí lớn hơn rất nhiều
cho quốc phòng. Nhưng là bảo vệ cái gì, nếu đó không phải là những lý
tưởng như nghiên cứu khoa học, vì danh dự của trí tuệ con người?
Còn về những ảnh hưởng đối với công nghệ thì ban đầu là hoàn toàn không
có, bởi vì các ngôi sao cũng như các thiên hà không có một chức năng sinh
lợi nào đối với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Vật lý thiên văn là khoa